Rysunek wykonawczy  konstrukcji żelbetowej lub stalowej jest istotnie różny od rysunków warsztatowego takich konstrukcji, który są omówione w odrębnych artykułach: rysunek warsztatowy konstrukcji żelbetowej oraz rysunek warsztatowy konstrukcji stalowej. Różnica wynika zarówno z celu jak i  adresata tych dwóch rodzajów rysunków. Celem rysunku wykonawczego jest przedstawienie  konstrukcji z punktu widzenia konstrukcyjnych wymagań projektowych, a adresatem jest kadra inżynieryjna anonimowego Wykonawcy. Natomiast rysunek warsztatowy jest opracowany na podstawie rysunków wykonawczych i adresowany do robotników konkretnego Wykonawcy, czyli zawiera szczegółowe instrukcje technologiczno-robocze, dostosowane do technologii, potencjału maszynowego i ludzkiego Wykonawcy. Rysunek wykonawczy powinien być zgodny z Projektem Podstawowym, a rysunek warsztatowy nie może zmienić wytycznych projektowych zawartych w projekcie wykonawczym. Dlatego na rysunkach wykonawczych projektant powinien  nanieść wyłącznie te informacje, które są istotne z punktu widzenia projektowego i które powinny być spełnione przez anonimowego (tzn. każdego Wykonawcę, niezależnie od jego poziomu technologicznego, parku maszynowego itd.), a nie powinien nanosić informacji, które mogą być zależne od techniki stosowanej przez konkretnego Wykonawcę, na przykład – nie powinien narzucać technologii spawania lub sprężania śrub ( w przypadku konstrukcji stalowej), lub metody uciąglania prętów zbrojeniowych (w przypadku konstrukcji żelbetowej).

Podstawowe zasady, niezależne od rodzaju konstrukcji

Standard rysunku wykonawczego konstrukcji budowlanej jest w niewielkim stopniu zależny od branży. Rysunek wykonawczy konstrukcji stalowej lub żelbetowej spełnia podstawowe założenia , a mianowicie:

1. Rysunek wykonawczy jest złożony minimum z dwóch odrębnych arkuszy, wzajemnie powiązanych poprzez swoje unikalne numery: rysunku zestawczego oraz rysunku detali i elementów,
2. wykonawczy rysunek zestawczy nie jest rysunkiem zestawczo-złożeniowym, potrzebnym do zmontowania konstrukcji z elementów montażowych. W przypadku konstrukcji żelbetowych monolitycznych wykonawczy rysunek zestawczo-montażowy jest rysunkiem wskazującym na ułożenie poszczególnych prętów zbrojeniowych przygotowanych w stacjonarnej lub polowej „zbrojarni”, a w przypadku żelbetowych konstrukcji prefabrykowanych jest rysunkiem ułożenia elementów montażowych prefabrykatów żelbetowych w budowli.
3. rysunek detali i elementów nie zawiera detalowania na pozycje, potrzebne do prefabrykacji elementów wysyłkowych. W przypadku konstrukcji żelbetowych rysunki pozycji są rysunkami figur zbrojeniowych, najczęściej opisywanych poprzez kody kształtów.
4. Rysunki warsztatowe opracowuje Wykonawca  się na podstawie rysunków wykonawczych, przedstawionych przez Projektanta. Rysunki wykonawcze powinny zawierać komplet informacji potrzebnych do opracowania rysunków warsztatowych przez Wykonawcę.

Powyżej przytoczone zasady podstawowe poprawnie rozdzielają odpowiedzialność pomiędzy Projektanta i Wykonawcę i w żadnym stopniu nie są sprzeczne z potrzebami Wykonawcy. W szeregu mniej złożonych konstrukcji nie ma potrzeby opracowania rysunków warsztatowych, ale Wykonawca ma obowiązek wykonać konstrukcję zgodnie z Projektem, w tym rysunkami wykonawczymi. Jeśli zdecyduje , że rysunki wykonawcze nie są wystarczające do zrealizowania tego celu, to powinien opracować wymagane do swoich wewnętrznych potrzeb rysunki warsztatowe/technologiczne/robocze lub karty procesów. Na życzenie projektanta lub inżyniera projwktu, powinien te rysunki przedstawić projektantowi do uzgodnienia pod względem zgodności z Projektem.

Standard rysunku wykonawczego konstrukcji stalowej

Standard rysunku wykonawczego konstrukcji stalowej przedstawiono na przykładzie przekrycia strukturalnego na związanych rys. 1 i 2.

Z przykładu w sposób oczywisty wynika, że rysunek wykonawczy istotnie różni się od rysunku zestawczo-montażowego (który jest składową rysunków warsztatowych). Różnice wynikają między innymi z następujących zasad zastosowanych na rysunku wykonawczym:

1. Rysunek zestawczy obrazuje fragment konstrukcji, którego dotyczy ze wskazaniem na te elementy oraz detale, które są wystarczające do wykonania konstrukcji, ale nie narzuca ostatecznego podziału na elementy montażowe lub wysyłkowe. Taki podział powinien opracować Wykonawca, pozostając w zgodzie z wytycznymi podanymi na rysunku zestawczym oraz uwzględniając możliwości techniczne wykonania na warsztacie, transportu prefabrykatów oraz montażu na budowie.
2.  Rysunek zestawczy nie wskazuje wszystkich elementów lub detali, ale tylko te, które są  wystarczające  do wykonania całej konstrukcji i tych które są przedstawione na rysunku detali  oraz uzupełniająco opisane w związanym wykazie stali. Na przykładowym rysunku zestawczym podano odniesienie do elementu P-1 oraz detali „a” – „c”. Elementy P-2 do P-4 nie są rozrysowane, co oznacza, że należy je wykonać w analogicznej konstrukcji z profili wskazanych w wykazie stali.
3. Rysunek elementów i detali obejmuje tylko te detale, które są potrzebne do jednoznacznego zobrazowania zaprojektowanej konstrukcji. Inne, nie pokazane detale należy wykonać w analogicznej konstrukcji. Z zasady nie pokazujemy detali „powszechnie” znanych, to znaczy standardowych, książkowych detali, które Wykonawca zobowiązany jest znać i stosować. Na rysunku wykonawczym najczęściej nie są wskazane wszystkie elementy połączeniowe (śruby, spoiny itd), co oznacza, że Wykonawca zobowiązany jest dobrać wszystkie te, nieopisane elementy złączne na nośność łączonych części. W przypadkach wątpliwych, występujących najczęściej w przypadku złożonych obciążeń, zobowiązany jest zwrócić się do Projektanta. Wykonawca zobowiązany jest natomiast zachować bez zmian te elementy węzłowe oraz złączne, które są opisane na rysunku wykonawczym. Na rysunku detali dotyczy to na przykład łożyska elastomerowego. Dopuszczono co prawda zastosowanie łożyska równoważnego, ale w przypadku doboru innego Wykonawca zobowiązany jest odpowiednio dostosować pozostałe elementy konstrukcyjne, a stosowne rozwiązanie przedstawić do akceptacji projektanta. Wymaganie opracowania rozwiązania zamiennego przez projektanta nie może być akceptowane, chyba że odbędzie się za dodatkową opłatą.
4. Rysunek wykonawczy elementu nie zawiera detalowania pozycji tego elementu, a to jest podstawą rysunku warsztatowego , adresowanego do robotnika, obsługującego urządzenia, w tym spawalnicze. Dostarczenie rysunków warsztatowych lub kart technologicznych dla pracowników jest zadaniem Bura Technologiocznego (Technicznego) Wykonawcy, a nie Projektanta inwestycji.

Rys.1. Przykład rysunku wykonawczego konstrukcji stalowej. Arkusz: Zestawczy (kliknij, aby powiększyć do pdf)

Rys.2. Przykład rysunku wykonawczego konstrukcji stalowej. Arkusz: Detale i Elementy (kliknij, aby powiększyć do pdf)

Standard rysunku wykonawczego konstrukcji żelbetowej

Rysunki wykonawcze konstrukcji żelbetowych zawierają komplet informacji potrzebnych do opracowania rysunków warsztatowych poprzez oznaczenie stref zbrojenia i symboliczne  lub opisowe wskazanie wymaganego zbrojenia, wynikającego z warunków projektowych nośności i trwałości,. Do projektu wykonawczego nie dołącza się obliczeń statyczno-wytrzymałościowych, bowiem informacje na rysunkach muszą być wystarczające do opracowania rysunków warsztatowych i są obowiązujące Wykonawcę. Jeśli Wykonawca potrzebuje obliczeń, to powinien je sobie wykonać sam. Jeśli w konsekwencji swoich analiz Wykonawca chciałby dokonać zmian w wytycznych projektu wykonawczego, to powinien je najpierw przedstawić projektantowi do akceptacji, a dopiero po uzyskaniu akceptacji opracować rysunki warsztatowe. zgodnie ze standardem opisanym w artykule.

Rysunek detali i elementów zawiera detale trudniejsze, nietypowe (nie znane powszechnie). Rysunek wykonawczy nie zawiera szczegółowych informacji o rozwiązaniach konstrukcyjnych zawartych w specyfikacjach technicznych oraz zapisach  przedmiotowych norm, obowiązujących Wykonawcę oraz rysunkach warsztatowych , opracowanych przez Wykonawcę.

Standard rysunku wykonawczego konstrukcji żelbetowej przedstawiono na rys. 3 i 4 na przykładzie płyty stropowej i na rys. 5 i 6 na przykładzie belki.