Konstrukcja w pożarze (+)

Leszek Chodor, 4 września 2014
12-03-2025 – rewizja po dużej awarii portalu
14 -04-2025 zaktualizowano , dodano tablice i nomogramy projektowe

W przypadku nieczytelnych treści, proszę powiadomić: leszek@chodor.co

Artykuł w ciągu ostatnich 24 godzin czytało 27 Czytelników

Bezpieczeństwo pożarowe konstrukcji budowlanych, a ogólnie budowli i budynków jest jednym z ważniejszych zagadnień niezawodności budowli, którą w Prawie budowlanym [1] postawiono na równi z nośnością i statecznością konstrukcji (art. 5, ust. 1, pkt,1, lit. b;  art 9, ust.3, pkt 5 i in.). Bezpieczeństwo pożarowe budynków i ich konstrukcji jest przedmiotem całego VI działu warunków technicznych, które powinny spełniać budynki [2]. 
Bezpieczeństwo pożarowe, to stan maksymalnego ograniczenia zagrożeń od ognia i pożaru dla ludzi, ich życia, zdrowia, mienia i środowiska, uzyskany dzięki stosowaniu zasad prewencji (warunków prawa, norm i wiedzy), wykorzystaniu zabezpieczeń technicznych oraz sprawnemu systemowi ratownictwa.
Zgodnie z normą podstawową [3] analizę bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji należy prowadzić na scenariuszu obliczeniowym pożaru przyjętym za normą [4] z uwzględnieniem modeli zmian temperatury wewnątrz konstrukcji, a także mechaniki konstrukcji poddanej wysokim temperaturom.  Modele obliczeniowe zachowanie się konstrukcji ogarniętej pożarem zależną od rodzaju jej materiału: konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone należy analizować wg normy [5], konstrukcje stalowe wg normy [6], zespolone  konstrukcje betonowo- stalowe wg normy [7], konstrukcje drewniane wg normy [8], konstrukcje murowe wg normy [9], konstrukcje aluminiowe wg normy  [10].

Tablice i nomogramy projektowe

Kategoryzacja pożarowa i  nomogramy ogólne

Krzywe pożaru temperatura θ – czas i szybkość rozwoju RHR – czas 

Rys.1 Krzywe normowe temperatura -czas podczas pożaru: θg -temperatura gazu [°C],  t – czas [min]; 2- krzywa standardowa temperatura –czas; 3- krzywa węglowodorowa; 4- krzywa pożaru zewnętrznego [11]

2  standardowa krzywa zależności temperatury od czasu (pożar standardowy ISO):

$$ \begin{equation} \Theta_g= 20+ 10\cdot t + 345 \cdot log ( 8 \cdot t+1) \label{1} \end{equation}$$

4 krzywa pożaru zewnętrznego

$$ \begin{equation} \Theta_g= 20 +660 \cdot \left (1+ 0,678 \cdot e^{-0,32 t}- 0,313 \cdot e^{-3,8 t} \right)  \label{2} \end{equation}$$

3 krzywa pożaru węglowodorowego:

$$ \begin{equation} \Theta_g= 20 +1080 \cdot \left (1- 0,678 \cdot e^{-0,167 t}- 0,675 \cdot e^{-2,5 t} \right)  \label{3} \end{equation}$$

gdzie:
$\Theta_g$ – temperatura gazu w strefie pożarowej [°C],
t  –  czas [min].

Krzywe temperatura-czas podczas pożaru są krzywymi, które można  stosować wyłącznie do oceny bezpieczeństwa konstrukcji podczas pożaru  prowadzonej podług zasad podanych w normie [4]. Nie oddają one przebiegu rzeczywistego pożaru i nie należy na ich podstawie takiego przebiegu prognozować rozwoju pożaru.

Krzywa rozwoju pożaru  została wprowadzona przez National Fire Service College  (NFSC) [12] jako funkcja indeksu rozwoju pożaru RHR w funkcji czasu.

Rys.2. Krzywa rozwoju pożaru [12]

Praktyczne wyrażenie na szybkość rozwoju pożaru RHR [ MW]  stosuje się w postaci

$$ \begin{equation} RHR =  A_{fi} \cdot RHR_f \label{4} \end{equation}$$

gdzie:
$A_{fi}$ –  powierzchnia  strefy pożarowej
$RHR_f$ – gęstość szybkości rozwoju pożaru na jednostkę powierzchni podłogi budynku o określonej funkcji, przyjmowana jak niżęj:

$$ \begin{equation} RHR_f [ kW/m^2] = \begin {cases}
1600 & \text{ palety drewniane układane w stosy o wysokości 0,5 m}\\
6000 & \text{ palety drewniane układane w stosy o wysokości 3 m}\\
4320 & \text{ butelki plastikowe w kartonach, ułożone na 4,6 m}\\
2900 & \text{płyt izolacyjnych PS, pianka sztywna, układanych po 4,3 m}\\
500 & \text{ tetry, kina, biblioteki}\\
250 & \text{ biura, mieszkania, centra handlowe, transport}, \\
& \text{ przestrzenie publiczne, sale lekcyjne szpitalne, hotelowe i szkolne}\\
\end {cases} \label{5} \end{equation} $$

Indeks szybkości rozprzestrzeniania się pożaru można też wyznaczyć z definicji $RHR= ( t/t_\alpha)^2$ na podstawie oszacowań stałej $t_\alpha$ z tab. 1.

Tab.1  Podział pożarów z warunku szybkości rozwoju [12]

RHR  można też oszacować z wyrażenia całkowego $\int RHR dt= A_{fi}\cdot q_f$, skąd przy założeniu stałęj szybkości RHR  podczas pożaru, mamy oszacowania

$$ \begin{equation} RHR \approx \cfrac{A_{fi} \cdot q_t}{t_{fi,end}}\label{6} \end{equation}$$

gdzie:
$q_f$ gęstość obciążenia ogniowego  wg tab.16 lub tab.17
$t_{fi,end}$ całkowity czas pożaru (rys. 2), który na użytek oszacowania ($\ref{6}$) można zrównać z  wymaganą odpornością ogniową elementu wg tab. 6,7,12.

Współczynnik redukcji obciążenia ogniowego $\eta_{fi}$ działającego kombinacji z innymi obciążeniami budowli zależy od stosunku wiodącego obciążenia zmiennego do obciążenia stałego $Q_{k,1}/G_k$ oraz natury obciążenia wiodącego: śniegu (/Phi_{1,1}=0,2) lub obciążenia ciężkimi pojazdami, obciążenie użytkowe w mieszkaniach lub biurach (/Phi_{1,1}=0,5), lub  obciążenia lekkimi pojazdami, obciążenie użytkowe w budynkach użyteczności publicznej  lub sklepach (/Phi_{1,1}=0,7) lub w magazynach (/Phi_{1,1}=0,9).

Rys. 3 Redukcja $\eta_{fi}$ obciążenie ogniowego w funkcji obciążeń mechanicznych

Kategorie pożarowe zagrożenia ludzi  ZL

Tab.2 Kategorie pożarowe zagrożenia ludzi ZL [2]

Klasa odporności pożarowej budynku

Tab.3 Klasy odporności pożarowej budynku kategorii ZL [2]

Tab.4 Obniżenie klasy odporności pożarowej budynku niskiego (N) kategorii ZL

Tab.5 Klasy odporności pożarowej budynku kategorii PM i IN o kubaturze ≥ 1000 m³ [2]

Uwagi do  klasyfikacji odporności pożarowej budynków:

1. Jeżeli część podziemna budynku jest zaliczona do ZL, klasę odporności pożarowej budynku ustala się, przyjmując jako liczbę jego kondygnacji lub jego wysokość odpowiednio: sumę kondygnacji lub wysokości części podziemnej i nadziemnej, przy czym do tego ustalenia nie bierze się pod uwagę tych części podziemnych budynku, które są oddzielone elementami oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej co najmniej R E I 120 (§212, ust 5 w.t.),
2. Jeżeli część podziemna budynku jest zaliczona do ZL, klasę odporności pożarowej budynku ustala się, przyjmując jako liczbę jego kondygnacji lub jego wysokość odpowiednio: sumę kondygnacji lub wysokości części podziemnej i nadziemnej, przy czym do tego ustalenia nie bierze się pod uwagę tych części podziemnych budynku, które są oddzielone elementami oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej co najmniej R E I 120  (§212, ust 6 w.t.)
3. Klasa odporności pożarowej części budynku nie powinna być niższa od klasy odporności pożarowej części budynku położonej nad nią, przy czym dla części podziemnej nie powinna być ona niższa niż „C” (§212, ust 7 w.t.),
4. Jeżeli w budynku znajdują się pomieszczenia produkcyjne, magazynowe lub techniczne, niepowiązane funkcjonalnie z częścią budynku zaliczoną do ZL, pomieszczenia te powinny stanowić odrębną strefę pożarową, dla której oddzielnie ustala się klasę odporności pożarowej, zgodnie z zasadami określonymi w tab. 5, z uwzględnieniem wymagań dla stropów –  § 220 w.t. (§212, ust 8 w.t.)
5. Pomieszczenia, w których są umieszczone przeciwpożarowe zbiorniki wody lub innych środków gaśniczych, pompy wodne instalacji przeciwpożarowych, maszynownie wentylacji do celów przeciwpożarowych oraz rozdzielnie elektryczne, zasilające, niezbędne podczas pożaru, instalacje i urządzenia, powinny stanowić odrębną strefę pożarową (§212, ust 6 w.t.).
6. Wymagania dotyczące klasy odporności pożarowej budynków określone wyżej oraz dotyczące klas odporności ogniowej elementów budynków i rozprzestrzeniania ognia przez te elementy określone wyżej , z zastrzeżeniem § 271 ust. 8a (wymogi dotyczące odległości  budynków od lasu)  – nie dotyczą budynków (§213, w.t.):
   1) do trzech kondygnacji nadziemnych włącznie:
   a) mieszkalnych: jednorodzinnych, zagrodowych i rekreacji indywidualnej, z zastrzeżeniem § 217 ust. 2 (wymogi dotyczące odległości między budynkami),
   b) mieszkalnych i administracyjnych w gospodarstwach leśnych;
   2) wolnostojących do dwóch kondygnacji nadziemnych włącznie:
   a) o kubaturze brutto do 1500 m3 przeznaczonych do celów turystyki i wypoczynku,
   b) gospodarczych w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej oraz w gospodarstwach leśnych,
   c) o kubaturze brutto do 1000 m3 przeznaczonych do wykonywania zawodu lub działalności usługowej i handlowej, także z częścią mieszkalną;
   3) wolnostojących garaży o liczbie stanowisk postojowych nie większej niż 2;
   4) inwentarskich o kubaturze brutto do 1500 m³.
7. W budynkach wyposażonych w stałe samoczynne urządzenia gaśnicze wodne, z wyjątkiem budynków ZL II oraz wielokondygnacyjnych budynków wysokich (W) i wysokościowych (WW), dopuszcza się (§214, w.t.):
   1) obniżenie klasy odporności pożarowej budynku o jedną w stosunku do wynikającej z tab.3 do 5 ;
   2) przyjęcie klasy „E” odporności pożarowej dla budynku jednokondygnacyjnego ,
8. Dopuszcza się przyjęcie klasy „E” odporności pożarowej dla jednokondygnacyjnego budynku PM o gęstości obciążenia ogniowego przekraczającej 500 MJ/m2, pod warunkiem zastosowania:
   1) wszystkich elementów budynku nierozprzestrzeniających ognia;
   2) samoczynnych urządzeń oddymiających w strefach pożarowych o powierzchni przekraczającej 1000 m2.
9.  Obniżenie klasy odporności pożarowej budynku, w przypadkach wymienionych w pkt. 7 i  8 nie zwalnia z zachowania wymaganej pierwotnie klasy odporności ogniowej elementów oddzielenia przeciwpożarowego, określonej w § 232 w.t.

Klasa odporności ogniowej elementów budynku

Tab. 6 Klasa odporności ogniowej elementów budynku [2]

Uwagi do  klasyfikacji odporności ogniowej elementów budynków:

1. W tab. 6 (i niżej w uwagach)) określenie „przekrycie dachu”  użyto w specyficznym „pożarowym” sensie, odmiennym od stosowanym w branży konstrukcji budowlanych.
   W teorii i praktyce konstrukcji budowlanych  przez przekrycie budynku dachu rozumie się system elementów konstrukcyjnych (nośnych), który umożliwia pokrycie dachu płytami, blachą z ułożoną na nich izolacją termiczną oraz przecie deszczową.  Przekryciem jest więc układ dźwigarów dachowych (w tym kratowych), płatwi, krokwi i często słupów lub ścian. Natomiast „pożarowe przekrycie dachu” jest nazywane „pokrycicem dachu”. W niniejszym artykule używamy znaczenia pożarowego „przekrycia dachu” , ale projektanci konstrukcji  powinni zwracać uwagę na różnicę znaczeń w celu uniknięcia pomyłek.
2. W tab. 6 z konstrukcji budynku podzielono na dwie części: konstrukcję główną i „konstrukcję dachu”. Taki podział nie jest  jednoznaczny, bo zależy od zachowania się całej konstrukcji ogarniętej pożarem, co omówiono w dalszej części artykułu. 
3. Elementy budynku, o których mowa w ust. 1, powinny być nierozprzestrzeniające ognia, przy czym dopuszcza się zastosowanie słabo rozprzestrzeniających ogień:
   1) elementów budynku o jednej kondygnacji nadziemnej ZL IV oraz PM, o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 500 MJ/m2;
   2) ścian wewnętrznych i zewnętrznych oraz elementów konstrukcji dachu i jego przekrycia w budynku PM niskim o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 1000 MJ/m²;
   3) ścian zewnętrznych w budynku niskim ZL IV.

Tab.6a  Wymagania dotyczące odporności ogniowej elementów i części konstrukcji zgodnie z normą SANS 10400, tab. 6 (wg [13])

W tab 6a zestawiono wymagania odporności ogniowej wg normy południowoafrykańskiej SANS 10400 wzorowanej na wytycznych European Convention for Constructional Steelwork ECCS 2001[14], w celu  dokonania porównań z wynikami klasyfikacji wg  w.t. [2] oraz dokonania wyboru w przypadkach wątpliwych.
Projektanci powinni przestrzegać przy tym uwagi 2) i 3) pod tabelą, a także bardzo ostrożnie dobierać odporność ogniową, zwłaszcza w odniesieniu do pomieszczeń magazynów. Deweloperzy często próbują klasyfikować wszystkie swoje magazyny jako typ użytkowania J3, aby obniżyć koszty systemów ochrony przeciwpożarowej. Jednak wiele magazynów powinno być w rzeczywistości klasyfikowanych jako J2 lub J1 w zależności od tego, co jest w nich przechowywane. W warunkach [2] uzależniono to od obciążenia ogniowego pomieszczeń PM wg tab 17.
W przypadku pomieszczeń kategorii zagrożenia ludzi ZL  przydział pomieszczenia do wysokiego, średniego lub niskiego ryzyka  powinien być spójny z obciążeniem ogniowym wg tab. 16.

Tab. 7  Klasa odporności ogniowej elementów kotłowni [2]

Powierzchnie stref pożarowych

Tab. 8 Dopuszczalne powierzchnie stref pożarowych ZL w m²[2]

Tab. 9 Dopuszczalne powierzchnie stref pożarowych PM w m² [2]

Uwagi do  wielkości stref pożarowych w budynkach PM:

1. Dopuszcza się powiększenie powierzchni stref pożarowych, o których mowa w § 228, pod warunkiem ich ochrony:
   1) stałymi samoczynnymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi – o 100%;
   2) samoczynnymi urządzeniami oddymiającymi – o 50%. (§ 229. 1. w.t.)
   Przy jednoczesnym stosowaniu urządzeń 1) i 2) dopuszcza się powiększenie stref pożarowych o 150%.
2. W budynku jednokondygnacyjnym lub na ostatniej kondygnacji budynku wielokondygnacyjnego wielkości stref pożarowych  PM  z wyjątkiem garaży, można powiększyć o 100%, jeżeli budynek nie zawiera pomieszczenia zagrożonego wybuchem i jest wykonany z elementów nierozprzestrzeniających ognia oraz zastosowano samoczynne urządzenia oddymiające.(§ 230. 1.  w.t.)
3. W budynku jednokondygnacyjnym wielkości stref pożarowych PM, z wyjątkiem garażu, nie ogranicza się, pod warunkiem zastosowania stałych samoczynnych urządzeń gaśniczych wodnych i samoczynnych urządzeń oddymiających (§ 230. 2.  w.t.)

Tab. 10 Dopuszczalne powierzchnie stref pożarowych IN w m² [2]

Długości dojść ewakuacyjnych

Tab.11 Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych w strefach pożarowych [2]

Ściany oddzielenia pożarowego

Tab. 12 Klasa odporności ogniowej elementów oddzielenia przeciwpożarowego [2]

Uwagi:

1. Ściany i stropy stanowiące elementy oddzielenia przeciwpożarowego powinny być wykonane z materiałów niepalnych, a występujące w nich otwory – obudowane przedsionkami przeciwpożarowymi lub zamykane za pomocą drzwi przeciwpożarowych bądź innego zamknięcia przeciwpożarowego (§ 232. 1. w.t.).
2. W ścianie oddzielenia przeciwpożarowego łączna powierzchnia otworów, o których mowa w ust. 1, nie powinna przekraczać 15% powierzchni ściany, a w stropie oddzielenia przeciwpożarowego – 0,5% powierzchni stropu. Ograniczenia nie stosuje się do otworów w ścianach oddzielenia przeciwpożarowego w garażu, które znajdują się na drogach manewrowych (§ 232. 2. w.t.).
3. Przedsionek przeciwpożarowy powinien mieć wymiary rzutu poziomego nie mniejsze niż 1,4 x 1,4 m, ściany i strop, a także osłony lub obudowy przewodów i kabli elektrycznych z wyjątkiem wykorzystywanych w przedsionku oraz z wyjątkiem zespołów kablowych, o których mowa w § 187 ust. 3 – o klasie odporności ogniowej co najmniej E I 60 wykonane z materiałów niepalnych oraz powinien być zamykany drzwiami i wentylowany co najmniej grawitacyjnie, z zastrzeżeniem § 246 ust. 2 i 3 (§ 232. 3. w.t.).
4. Klasa odporności ogniowej elementów oddzielenia przeciwpożarowego oraz zamknięć znajdujących się w nich otworów w budynkach, o których mowa w § 213, powinna być nie mniejsza od określonej w ust. 4 dla budynków o klasie odporności pożarowej „D” i „E”.

Tab. 13 klasa odporności ogniowej wypełnienia otworu w ścianie przeciwpożarowej [2]

Tab. 14 Właściwości materiałów w ścianach wydzielających strefę pożarową w normalnej temperaturze [15]

Uwaga: Obliczenie parametrycznej krzywej temperatura-czas, zgodnie z Załącznikiem A normy PN- EN 1991-1-2, wymaga od projektanta uwzględnienia właściwości termicznych materiałów wchodzących w skład ścian, stropu i podłogi, które stanowią elementy wydzielające strefę pożarową. w tab 14 podano właściwości materiałowe powszechnie stosowanych materiałów budowlanych, określone w temperaturze pokojowej.

Tab. 15 Właściwości materiałów w ścianach wydzielających strefę pożarową w podwyższonych temperaturach [12]

Obciążenie ogniowe budynków

Tab.16 Gęstości obciążenia ogniowego budynków ZL [4], tab E.4

Tab. 17 Ciepło spalania $H_{u,i}$ [MJ/kg] wybranych materiałów palnych do obliczania obciążeń ogniowych
[4], tab. E.3

Tab.18 Współczynniki ryzyka pojawienia się pożaru [16]

Tab. 19 Współczynniki ryzyka pojawienia się pożaru przy urządzeniach pożarowych [16]

Odległość między zewnętrznymi ścianami budynków

Tab. 20 Odległość między zewnętrznymi ścianami budynków niebędącymi ścianami oddzielenia przeciwpożarowego [2]

Uwagi:

1. Jeżeli jedna ze ścian zewnętrznych usytuowana od strony sąsiedniego budynku lub przekrycie dachu jednego z budynków jest rozprzestrzeniające ogień, wówczas odległość określoną w ust. 1 należy zwiększyć o 50%, a jeżeli dotyczy to obu ścian zewnętrznych lub przekrycia dachu obu budynków – o 100%.
2.  Jeżeli co najmniej w jednym z budynków znajduje się pomieszczenie zagrożone wybuchem, wówczas odległość między ich zewnętrznymi ścianami nie powinna być mniejsza niż 20 m.
3. Jeżeli ściana zewnętrzna budynku ma na powierzchni nie większej niż 65%, lecz nie mniejszej niż 30%, klasę odporności ogniowej (E), określoną w tab 20, wówczas odległość między tą ścianą lub jej częścią a ścianą zewnętrzną drugiego budynku należy zwiększyć w stosunku do określonej w ust. 1 i 2 o 50%.
4. Jeżeli ściana zewnętrzna budynku ma na powierzchni mniejszej niż 30% klasę odporności ogniowej (E), określoną w tab 20, to odległość między tą ścianą lub jej częścią a ścianą zewnętrzną drugiego budynku należy zwiększyć w stosunku do określonej w tabeli i uwadze 1  o 100%.
5. Odległość między ścianami zewnętrznymi budynków lub częściami tych ścian może być zmniejszona o 50%, w stosunku do określonej wyżej, jeżeli we wszystkich strefach pożarowych budynków, przylegających odpowiednio do tych ścian lub ich części, są stosowane stałe urządzenia gaśnicze wodne.
6. Odległość od ściany zewnętrznej budynku lub jej części do ściany zewnętrznej drugiego budynku może być zmniejszona o 25%, w stosunku do określonej wyżej,  jeżeli we wszystkich strefach pożarowych budynku, przylegających odpowiednio do tej ściany lub jej części, są stosowane stałe urządzenia gaśnicze wodne.
7. Najmniejszą odległość budynków ZL, PM, IN od granicy (konturu) lasu, rozumianego jako grunt leśny (Ls) określony na mapie ewidencyjnej lub teren przeznaczony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako leśny, przyjmuje się jako odległość ścian tych budynków od ściany budynku ZL z przekryciem dachu rozprzestrzeniającym ogień.
8. Najmniejsza odległość budynków wymienionych w § 213 w.t. (np. budynków mieszkalnych jednorodzinnych), wykonanych z elementów nierozprzestrzeniających ognia, niezawierających pomieszczeń zagrożonych wybuchem oraz posiadających klasę odporności pożarowej wyższą niż wymagana zgodnie z § 212, od granicy (konturu) lasu zlokalizowanej na: 1) sąsiedniej działce – wynosi 4 m, 2) działce, na której sytuuje się budynek – nie określa się – jeżeli teren, na którym znajduje się granica (kontur) lasu, przeznaczony jest w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, a w przypadku braku planu miejscowego – grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym [17],
9. Odległości z tab 20, dla budynków wymienionych w § 213 w.t. (np. budynków mieszkalnych jednorodzinnych), bez pomieszczeń zagrożonych wybuchem, można zmniejszyć o 25%, jeżeli są zwrócone do siebie ścianami i dachami z przekryciami nierozprzestrzeniającymi ognia, niemającymi otworów.
10. W pasie terenu o szerokości określonej w tab 20 z uwagami wyżej, otaczającym ściany zewnętrzne budynku, niebędące ścianami oddzielenia przeciwpożarowego, ściany zewnętrzne innego budynku powinny spełniać wymagania określone w § 232 ust. 4 i 5 w.t. (dot ścian oddzielenia przeciwpożarowego obu budynków) Wymaganie dotyczy pasa terenu o szerokości zmniejszonej o 50% w odniesieniu do tych ścian zewnętrznych obu budynków, które tworzą między sobą kąt 60° lub większy, lecz mniejszy niż 120° i  nie dotyczy budynków, które: 1) są oddzielone od siebie ścianą oddzielenia przeciwpożarowego, spełniającą dla obu budynków wymagania określone w § 232 ust. 4 i 5, z zastrzeżeniem § 218, lub 2) mają ściany zewnętrzne tworzące między sobą kąt nie mniejszy niż 120°.
11.  Otwarte składowisko, ze względu na usytuowanie, należy traktować jak budynek PM.

Konstrukcje żelbetowe

Słupy. Metoda A

 Metodę A można stosować do słupów żelbetowych i sprężonych w układach usztywnionych, w których:

• Długość efektywna (wyboczeniowa)  w warunkach pożarowych spełnia warunek :

$$ \begin{equation}l_{fi,0} \le 3 \, m \label{7} \end{equation}$$

Długość efektywną w warunkach pożarowych można wyznaczać według zasad standardowych stosowanych w temperaturze normalnej, a gdy wymagany czas odporności ogniowej jest większy od 30 min, to można ja przyjmować jak następuje:

dla kondygnacji pośrednich $l_{fi,0}=0,5 l$ ,
dla kondygnacji najwyższej $ 0,5 l  \le l_{fi,0} \le 0,7 l$

gdzie l – teoretyczna wysokość kondygnacji w osi stropów.

• Pole powierzchni zbrojenia powinno spełniać warunek maksymalnego stopnia zbrojenia w slupach:

$$ \begin{equation} A_s \le 0,04  A_c \label{8} \end{equation}$$

• Dodatkowo wg pracy [18] metodę  można stosować, jeśli spełnione są warunki:
  $ \omega \,  (\ref{19})\, \le 1$ ;
  $ 0,3 \le n  \, ($\ref{15}$)\,  \le 1$

Tab. 21 Minimalne wymiary i otulenie osiowe dla słupów żelbetowych o przekroju prostokątnym lub kołowym. Metoda A  [5], tab. 5.2a

Współczynnik redukcyjny poziomu obciążenia obliczeniowego (stopień wykorzystania słupa)  $\mu_{fi}$ wynosi

$$ \begin{equation} \mu_{fi}= \cfrac {N_{fi,Ed} } {N_{Rd}} \label{9} \end{equation}$$

Dopuszcza się przyjęcie $\mu_{fi}= \eta_{fi}$ z  rys.3  bez przeprowadzenia obliczeń statycznych systemu konstrukcyjnego.

Mimośród pierwszego rzędu wyznacza się z zależności

$$ \begin{equation} e= \cfrac{M_{fi,Ed}} {N_{fi,Ed}} \approx \cfrac{M_{Ed,0}} {N_{Ed,0}} \le e_{max} \label{10} \end{equation}$$

Przybliżenie uzyskano w  założeniu  parametrycznych zmian sił przekrojowych  ( stałe e, niezależnie od poziomu obciążenia), redukowania każdej z sił przekrojowych wg zależności ($\ref{34}$) i skróceniu parametru $\eta_{fi}$ w liczniku i mianowniku

Mimośród maksymalny przyjmuje się według zasad standardowych:

$$ \begin{equation} e_{max}= 0,15 \cdot h  \quad  i \quad  b  \le  e_{max} \le 0,4 \cdot h\label{11} \end{equation}$$

Pośrednie wartości  R – czasu odporności ogniowej słupa można wyznaczyć wykorzystując równanie

$$ \begin{equation} R= 120 \left ( \cfrac{R_{\eta,fi}+R_a+R_l +R_b+ R_n}{120}\right)^{1,8}\label{12} \end{equation}$$

gdzie:
$R_{\eta,fi} = 83 \left( 1,00 – \mu_{fi} \cdot \cfrac{1+\omega}{(0,85/\alpha _{cc}) +\omega}\right)$,
$R_a=1,60\cdot (a-30)$,
$R_l = 9,60 \cdot (5-l_{fi,0})$,
$R_n=0$ dla n=4 (tylko 4 pręty w narożach),
$R_n=12$ dla n>4,
$R_b= 0,09 \cdot b’$
$b’$ zastępcza szerokość przekroju prostokątnego lub średnica przekroju kołowego, przy czym  $ 200 \, mm \le b’ \le 450 \, mm $  i $( h \le 1,5 b)$,
$a$ – otulenie osiowe podłużnych prętów głównych, przy czym $ 25 \, mm \le a \le 80 \, mm$
$l_{fi,0}$ – długość efektywna słupa zdefiniowana wyżej, przy czym $2 \, m \le l_{fi,0} \le 6 \, m$
$\omega$ fizyczny stopień zbrojenia przekroju (\ref{19}) ,
$\alpha_{cc}$ – współczynnik wytrzymałości betonu na ściskanie wg  [19]. Zaleca się $\alpha_{cc}=1,0$

Słupy. Metoda B

Metoda B  można stosować do słupów żelbetowych i sprężonych w układach usztywnionych, w których:

$$ \begin{equation} \lambda_{fi,0} \le 30\label{13} \end{equation}$$

$$ \begin{equation} e/b \le 0,25 \\0,1 \le \omega  \le 1,0\\0,15 \le n \le 0,7
\label{14} \end{equation}$$

Tab. 22 Minimalne wymiary i otulenie osiowe dla słupów żelbetowych o przekroju prostokątnym lub kołowym. Metoda B[5], tab. 5.2b

Względna siła osiowa w słupie $n$  wyznacza się analogiczne jak dla warunków normalnych z zależności

$$ \begin{equation} n = \cfrac {N_{fi,Ed}} {N_{fi,Rd}} \approx \cfrac {N_{Ed,0}} {N_{Rd}}\label{15} \end{equation}$$

gdzie siłę osiową  $N_{fi,Ed}$ w warunkach pożarowych można wyznaczyć z siły osiowej w warunkach normalnych

$$ \begin{equation} N_{fi,Ed}= \eta_{fi} \cdot  N_{Ed,0} \label{16} \end{equation}$$

a  nośność słupa  $N_{fi,Rd}$ w warunkach pożarowych stanowi  można przyjm0wać jako nośności słupa w warunkach normalnych z zależności :

$$ \begin{equation} N_{fi,Rd}= 0,7 \cdot (A_c\cdot f_{cd}+A_s \cdot f_{yd}) \label{17} \end{equation}$$

Przybliżona zależność ($\ref{15}$)  jest  poprawna dla wartości $\eta_{fi}=0,7$, co jest  praktycznie maksymalną wartością (p. rys.3), więc aproksymacja jest wykonano w stronę bezpieczną.

Smukłość słupa wyznacza się z zależności

$$ \begin{equation} \lambda_{fi} = \cfrac{l_o}{i} = \begin {cases}
\sqrt{12}\cdot \cfrac{l_o}{h} &  \text { dla słupa prostokątnego o wysokości h} \\
4 \cdot \cfrac{l_o}{d}&\text {dla słupa okrągłego o średnicy d } \\
\end {cases} \label{18} \end{equation} $$

gdzie:
$l_{fi,0}$ – długość efektywna słupa wyznaczana wg zasad jak dla metody A,
$i$ – minimalny promień bezwładności przekroju słupa

Fizyczny stopień zbrojenie $\omega$ wyznacza się z zależności

$$ \begin{equation} \omega = \cfrac{A_s \cdot f_{yd}}{A_c \cdot f_{cd} } \label{19} \end{equation}$$

Ścianki działowe

  Tab. 23 Minimalne grubości ścianek działowych(nienośnych) [5], tab. 5..3

Stosunek wysokości ścianki w świetle do jej grubości nie powinien przekraczać 40.

Ściany nośne

Tab. 24 Minimalne grubości i otulenia osiowego ścian nośnych [5], tab. 5.4

Stosunek wysokości ściany w świetle do jej grubości nie powinien przekraczać 40.
Podane wartości można również stosować so ścian betonowych, a w przypadku ścian z betonu na kruszywie wapiennym wymagania można zredukować o 10%.

Belki

Tab. 25 Minimalne wymiary i otulenie osiowe dla swobodnie podpartych belek żelbetowych i sprężonych [5], tab. 5.5

W Polsce  należy stosować wymagania dla klasy środnika WA.
Wartości z tab. 25 dotyczą belek narażonych na działanie ognia z trzech stron (górna krawędź osłonięta płyta lub podobnym elementem przez cały czas pożaru. oraz może by c stosowane dla belek o przekroju prostokątnym , ze zmienną szerokością  lub z pocienionym środnikiem (półka trapezowa  )W przypadku działania ognia z czterech stron dodatkowo należy spełnić warunek minimalnej powierzchni belki $A_{c,min}= 2 b^2_{min}$.
W normie [5] podano dodatkowe warunki dla belek dwuteowych.

Belki ciągłe

Tab. 26 Minimalne wymiary i otulenie osiowe dla ciągłych  belek żelbetowych i sprężonych [5], tab. 5.6

Dla belek ciągłych ważne są uwagi podane pod tab. 25 , a dodatkowo:

• redystrybucja momentu zginającego w temperaturze normalnej nie przekracza 15%,
• belki nie powinny być traktowane jako swobodnie podparte,
• w warunkach oddziaływani pożaru należy zachować warunki do zdolności obrotu  (p. również  [5], zał E2)
• pole przekroju zbrojenia górnego nad każdą podporą pośrednią  dla odporności ogniowe R 90 i wyższej na długości sięgającej do odległości $ 0,3 l_{eff}$ (wg definicji  [5], rozdz.5), mierzonej od osi podpory nie może być mniejsze niż wynikające z rozkładu liniowego od $A_{s,0}$ nad podporą do  $A_{s,0}/ 4$ w odległości $ 0,3 l_{eff}$ od podpory,
• w normie  [5] podano dodatkowe warunki dla grubości i szerokości środnika nad pierwszą pośrednią podporą.

Płyty swobodnie podparte

Tab. 27 Minimalne wymiary i otulenie osiowe dla płyt swobodnie podpartych [5], tab. 5.8

Płyty płaskie w układach płytowo-słupowych

Tab. 28 Minimalne wymiary i otulenie osiowe dla monolitycznych płyt płaskich w układach płytowo-słupowych [5], tab. 5.9

Płyty żebrowe

Tab. 29 Minimalne wymiary i odległości osiowe dla zbrojonych dwukierunkowo, swobodnie podpartych żebrowych płyt żelbetowych lub sprężonych [5], tab. 5.10

Płyty żebrowe  z przynajmniej jedną krawędzią zamocowaną

Tab. 30 Minimalne wymiary i odległości osiowe dla zbrojonych dwukierunkowo żebrowych płyt żelbetowych lub sprężonych z przynajmniej jedną krawędzią zamocowaną  [5], tab. 5.11

Tab.31 Ekwiwalentna grubość betonu $\varepsilon$  dla natrysku z mas ogniochronnych o grubości $d_p$ – przykładowe  wartości wg [18]:, tab.22 i 23

Przed zastosowaniem danych z tab. 31 sprawdzić dane dostarczone przez producenta dla konkretnej ogniochronnej masy natryskowej.

Konstrukcje stalowe 

Rys.4. Nomogram do wyznaczania temperatury w pożarze nieosłoniętych elementów stalowych [20]

Rys.5. Nomogram do wyznaczania temperatury w pożarze osłoniętych elementów stalowych [21]

Tab.32 Materiały stosowane  na osłonę/obudowę profili stalowych przed pożarem [20]

Tab. 33 Minimalne grubości farby pęczniejącej Flame Stal dla przekrojów otwartych Aprobata ITB AT-15-9175-2015 – (opracowano na podstawie [22])

Minimalne grubości powłoki farby pęczniejącej FlameStal dla przekrojów zamkniętych prostokątnych i okrągłych podano w aprobacie AT-15-9175-2015  [22].

Konstrukcje murowe

Ściany nośne

Tab.34 Minimalne grubości jedno warstwowych nośnych ścian oddzielających (kryteria REI) z uwagi na wymagania odporności ogniowej według  normy [9] – mury na zaprawach zwykłych z elementów murowych grupy 1

Ściany nienośne (działowe)

Tab.35 Minimalne grubości jedno warstwowych nienośnych ścian oddzielających (kryteria REI) z uwagi na wymagania odporności ogniowej według  normy [9] – mury na zaprawach zwykłych

W tab. 34 i 35 podano wymagane minimalne grubości murów w widełkach  od-do, co odpowiadało zakresowi wartości stosowanym w różnych krajach Unii. W PN-EN 1996-1-2 nie wybrane  wartości krajowych, ale zachowano widełki. W praktyce oznacza to, że zaleca się wybierać kres górny widełek.

Konstrukcje drewniane

Belki drewniane

Tab.36 Minimalne szerokości belek drewnianych b [mm] nagrzewanych z trzech stron i zabezpieczonych przed zwichrzeniem – według  normy [8] – dane tabelaryczne wg [23]), tab.3

Słupy drewniane

Tab. 37 Minimalne słupów drewnianych b=h [mm] nagrzewanych z czterech stron  – według  normy [8] – dane tabelaryczne wg [23]), tab. 4.

W tab. 36 i 37 współczynniki wytężenia: momentem zginającym $\alpha_M= M_{Ed}/M_{Rd}$ i siłą osiową $\alpha_N = N_{Ed}/N_{Rd}$ są ustalone w warunkach normalnych. Obliczeniowy moment zginający $M_{Ed}$ oraz siła osiowa $N_{Ed}$ są wyznaczone z obliczeń statycznych w warunkach niepożarowych, zaś obliczeniowe nośności przekroju $M_{Rd}$ oraz $N_{Rd}$  są wyznaczone zgodnie z zasadami normy do projektowania konstrukcji drewnianych [24].
Smukłość słupa o przekroju prostokątnym bxh oraz długości wyboczeniowej $l_0$ wynosi  $\lambda_{cy}= \sqrt{12}\cdot \cfrac{l_o}{b}$ ($\ref{18}$)
Częściowy współczynniki bezpieczeństwa $k_{mod}$  można przyjmować   wg wg tab. 5 artykułu Drewno w konstrukcjach budowlanych.

Zabezpieczenie belek drewnianych okładzinami

Tab. 38 Grubości okładzin z różnych materiałów belek drewnianych objętych pożarem z trzech stron  wg [23]), tab. 6,  obliczone zgodnie zasadami [8]

Uwarunkowania prawne ochrony pożarowej obiektów budowlanych

Warunki techniczne w zakresie ochrony pożarowej dzieli się na bazowe i dyrektywne [25].

Bazowe warunki pożarowe

Bazowe  warunki pożarowe określają parametryczne wartości czynników, stanowiących zagrożenie wybuchowe lub pożarowe w budynkach i ich otoczeniu albo algorytmy pozwalające na ich obliczanie, zasady kategoryzacji/klasyfikacji odporności pożarowej elementów i wyrobów budowlanych, a także ich zastosowania odpowiednio do kategorii pożarowej budynku i celu użytkowego. Można je utożsamić z  aktów prawnych dotyczących wszystkich typów budowli.

Oprócz wymienionych w zagajeniu zasadniczych aktów prawnych: Prawa budowlanego [1]  oraz warunków technicznych (dalej w.t.) [2] obowiązuje szereg innych aktów prawnych, a to:

• prawo ochrony pożarowej  [26],
• rozporządzenie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów [27],
• rozporządzenie w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych [28],
• rozporządzenie w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej [29],
• prawo ochrony środowiska [30],
• w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych [31]

Dyrektywne warunki pożarowe

Dyrektywne warunki pożarowe określają szczegółowe wymagania, dotyczące poszczególnych rodzajów obiektów, (np w przypadku  budynków: usytuowania budynków i urządzeń na terenie działki budowlanej z uwzględnieniem zabudowy i zagospodarowania jej sąsiedztwa oraz wymagania dotyczące układu funkcjonalno-przestrzennego budynki i jego części, rozwiązań konstrukcyjnych, instalacyjnych i materiałowych). Wymagania dyrektywne dotyczą  okonkretnych rtyo i\ów budowli i są zgromadzone w wielu rozproszonych aktach prawnych, a między innymi:

• budynki jak wyżej [2]
• budynki rolnicze [32],
• bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych [33],
• lasy [34],
• budynki mieszkalne [35],
• magazynowanie środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych [36],
• imprezy masowe [37] jako akt wykonawczy do ustawy prawo bezpieczeństwa imprez masowych [38]

Konkretną realizację wymagań dyrektywnych ustala projektant w projekcie architektoniczno-budowlanym oraz technicznym, opracowanym po przeprowadzeniu analiz wielu wariantó indywidualnych  i po uwzględnieni norm przedmiotowych.
Najważniejszą rolę w spełnieniu wymagań pożarowych  ma architekt, pełniący funkcję głównego projektanta i koordynatora międzybranżowego. Znajomość warunków pożarowych zapisanych w przepisach wymagana jest jednak od wszystkich projektantów branżowych, nie tylko od architekta, ale również od konstruktora, projektanta instalacji sanitarnych i instalacji elektrycznych. Obowiązkiem każdego projektanta branżowego  (na każdym etapie projektu)  jest sprawdzanie rozwiązań projektowych również w innych branżach pod względem zgodności z wymogami ochrony pożarowej. Z tego obowiązku nie można się zwolnić poprzez stwierdzenie, że dane rozwiązania nie należą do branży, którą reprezentuje projektant. Uwagi należy zgłaszać do koordynatora projektu, którym z reguły jest architekt, ale często również projektant konstruktor lub technolog.

Standardy (normy)

Normy nie stanowią aktów prawnych i ich stosowanie przez projektanta jest dobrowolne, chyba, że zostały jawnie wskazane  w akcie prawnym jako obowiązkowe. Zapisy norm stają się obowiązujące dla wykonawców i użytkowników obiektu po ich wskazaniu przez projektanta do obowiązkowego stosowania.

Polskie normy związane z bezpieczeństwem pożarowym są  liczne (jest ich ponad dwieście).
Część z tych norm zostały podniesione do rangi prawnie obowiązujących poprzez powołanie w ustawie lub rozporządzeniu. W przypadku budynków w rozporządzeniu [2] w Dziale VI (§ 207 do 290) „Bezpieczeństwo pożarowe” przywołane normy zestawiono w tab. 35.

Tab.35 Polskie normy przywołane w Dziale „Bezpieczeństwo pożarowe rozporządzenia [2]

Normy „pożarowe” z zakresu konstrukcji budowlanych

• normy podstawowe: oddziaływania w warunkach pożaru [4],  projektowanie konstrukcji z betonu w warunkach pożarowych [5], obliczanie konstrukcji stalowych w warunkach pożarowych [6], projektowanie zespolonych  konstrukcji betonowo- stalowych z uwagi na warunki pożarowe [7] projektowanie konstrukcji drewnianych z uwagi na warunki pożarowe [8], projektowanie konstrukcji murowych  [39],  projektowanie konstrukcji aluminiowych na wypadek pożaru [10].
• dotyczące konkretnych konstrukcji: projektowanie kominów [40],  wózki jezdniowe w warunkach szczególnych [41], podziemne składy materiałów wybuchowych[42],
• często stosowane normy z innych branż: obliczanie gęstości obciążenia ogniowego  [43],przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne  [44], instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła  (klapy dymowe) [45] [46].

Architektura i budownictwo ogólne

[47], [48], [49], [50], [51], [52],  [53], [54] [46], [53], [55], [56], [57], [58], [59], [60], [61], [62], [63], [64], [65], [66], [67],  [68], [69], [70], [71], [72],  [73], [74], [75], [76], [77], [78],  [79], [80], [81].

Instalacje elektryczne

[82], [83], [84], [85], [86], [87], [88], [89], [90], [91], [92], [93], [94], [95], [96], [97], [98], [99]), [100]), [101], [102], [103], [104], [105], [106], [107],  [108], [109], [110], [111], [112], [113], [114], [115], [116], [117], [118], [119], [120],  [121], [122], [123],  [124], [125], [126], [127], [128], [129], [130], [131], [132], [133], [134], [135], [136], [137], [138], [139], [140], [141], [142], [143], [144], [145], [146], [147], [148], [149], [150], [151], [152], [153], [154], [155], [156], [157], [158], [159], [160], [161], [162], [163], [164], [165], [166], [167], [168]), [169], [170], [171], [172], [173], [174].

Zagrożenie wybuchem

[175], [176], [177], [178], [179], [180], [181], [182], [183], [184], [185], [186], [187], [188]

Sygnalizacja pożaru

[189], [190], [191], [192],  [193], [194], [195], [196], [197], [198], [199], [200], [201], [202], [203], [204], [205], [206], [207].

Sprzęt, urządzenia i środki gaśnicze

[208], [209], [210], [211], [212], [213], [214], [215], [216], [217], [218], [219], [220], [221], [222], [223], [224], [225], [226], [227],  [228], [229], [230], [231], [232];, [233], [234], [235], [236], [237], [238], [239], [240], [241], [242], [243], [244].

Ochrona odgromowa

[245], [246], [247], [248], [249], [250], [251], [252], [253], [254], [255], [256], [257], [258].

Projektowanie urządzeń przeciwpożarowych

[259], [260], [261], [262], [263], [264], [265], [266], [267], [268], [269], [270], [271], [272], [273], [274], [275].

Inne

[276],  [277], [278], [279], [280], [281], [282], [283], [284], [285], [286], [287], [288], [289], [290], [291], [292], [293], [294], [295], [296], [297], [298], [299], [300], [301],  [302], [303], [304], [305], [306], [307], [308], [309], [310], [311], [312], [313], [314], [315], [316], [317], [318], [319], [320],[321], [322], [323], [324], [325], [326], [327], [328], [329], [330], [331], [332], [333], [334], [335], [336], [337], [338], [339], [340],  [341], [342], [343], [344], [345].

Strefa pożarowa

Budynek w znaczeniu „pożarowym”

Przez budynek będziemy rozumieli budynek lub jego część, stanowiącą odrębną strefę pożarową w rozumieniu w. t. [2], §226.
Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, zalicza się do jednej lub do więcej niż jedna spośród ustalonych niżej kategorii zagrożenia.

Strefa pożarowa

Strefa pożarowa (indeks „fi” – fire), to budynek lub jego część oddzielona od innych budynków elementami oddzielenia przeciwpożarowego bądź też pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalne odległości od innych budynków, określone zgodnie z obowiązującymi przepisami techniczno-budowlanymi.
Częścią budynku, stanowiącą strefę pożarową jest także jego kondygnacja, jeżeli klatki schodowe i szyby dźwigowe w tym budynku są obudowane, zamykane drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30, wyposażonej w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu. Powierzchnia strefy pożarowej jest obliczana jako powierzchnia wewnętrzna budynku lub jego części, przy czym wlicza się do niej także powierzchnię antresoli. Dopuszczalne powierzchnie stref pożarowych ZL, PM i IN oraz zasady ich powiększania określone zostały w [2] oraz w tab. 8 do 10.

W koncepcji naturalnego bezpieczeństwa pożarowego rozwój pożaru jest opisany w strefie pożarowej, t znaczy przy założeniu, że ogień nie rozprzestrzeni się na inne strefy . W tym celu należy  wydzielić z całego budynku strefę pożarową poprzez stworzenie barier w postaci ścian i stropów pożarowych z otworami  wypełnionymi  drzwiami, oknami, o podwyższonej odporności ogniowej.  Skuteczność barier ogniowych można ocenić poprzez:

• testy laboratoryjne : element jest wystawiony w piecu na obciążenie ogniowe według krzywe temperatura-czas , wyznaczonych w modelach pożarowych opartych na najgorszych scenariuszach pożarowych.
• ekspertyzę rzeczoznawcy opracowaną na podstawie dostępnych dane badań z testów odporności ISO na elementach oddzielających
• bezpośrednie wykorzystanie wymagań ISO: zaimplementowanych w przepisach i normach krajowych, które definiują  strefy pożarowe  ze wskazaniem na wymaganą odporność ogniową dla ścian, sufitów, drzwi i podłóg, w zależności od przeznaczenia i geometrii budynku.

Pierwsze dwie metody stosuje  w przypadku ograniczonej liczby elementów rozdzielających i będą one wiązać się z wysokimi kosztami. W praktyce projektowej  powszechnie stosuje się trzecią metodę.

Ściana  pożarowa

Wymagania od ścian pożarowych w Polsce

Strata ciepła ze strefy pożarowej jest ważnym czynnikiem przy określaniu temperatury w strefie.  Straty ciepłą następują przez konwekcję i promieniowanie., dlatego muszą być znane właściwości cieplne przegród pożarowych. W tab. 14 podano  główne parametry cieplne dla najczęściej stosownych materiałów ścianach pożarowych: gęstość  $\rho$, przewodność cieplna $\lambda$,  ciepło właściwe $c$ w temperaturze pokojowej.  Przewodność i pojemność cieplna zależą od temperatury, co pokazano w tab. 15.

W uproszczonych modelach używana jest tylko bezwładność cieplna, zwana współczynnikiem b.

$$ \begin{equation} b= \sqrt{\rho \cdot c \cdot \lambda }\label{20} \end{equation}$$

Wartości bezwładności cieplnej podano w ostatniej kolumnie tab. 14 dla zestawionych w niej materiałów.
W przypadku ścian wielomateriałowych  złożonych z warstw materia ku (1) i (2)

o granicznej grubości warstwy (1) $s_{1.lim}$

$$\begin{equation} s_{1,lim} = \sqrt{ \cfrac{t_d \cdot \lambda_1}{c_2 \cdot \rho_1}} \label{21} \end{equation}$$

gdzie $t_d$ jest czasem pożaru w którym ściana pożarowa ma być sprawna

bezwładność cieplną dla ściany warstwowej można oszacować z zależności:

$$ \begin{equation} b = \begin {cases}
b_1 & \text{ jeśli  }   b_1 < b_2  \text { lub }  s_1 > s_{1,lim}\\
\cfrac{s_1}{s_{1,lim}} \cdot b_1+\left( 1 -\cfrac{s_1}{s_{1,lim}} \right ) \cdot b_2 & \text{ w innym przypadku }\\
\end {cases} \label{22} \end{equation} $$

Otwory w ścianie pożarowej

Otwory w obudowie mogą składać się z okien, drzwi i otworów wentylacyjnych w dachu.  Rozwój pożaru  pożaru wewnątrz budynku istotnie  zależy od liczby otworów w obudowie. W analizach pożarowych przyjmowane są następujące założenia:

1. Drzwi są uważane za zamknięte, jeśli obudowa ma inne otwory
2. Drzwi są uważane za otwarte, jeśli obudowa nie ma innych otworów.
3. Przeszklenia bez oceny odporności ogniowej ISO są uszkodzone od początku pożaru. Jeśli rozmiar okna z przeszkleniem w określonej ścianie jest większy niż 50% całkowitej powierzchni tej ściany, przyjmuje się, że tylko 50% powierzchni tej ściany jest uszkodzone; (górna część przeszklenia/ściany). To założenie opiera się na założeniu, że normalne szkło pęknie w stosunkowo niskich temperaturach.
4. W przypadku przeszkleń z klasą odporności ogniowej ISO można zastosować takie samo podejście, jak w przypadku elementów oddzielających (ad hoc, eksperckie lub bezpośrednie wymagania ISO).
5. Proste modele mogą wykorzystywać tzw. współczynnik otwarcia O do modelowania otworów w obudowie. Bardziej złożone modele mogą wykorzystywać obliczenia przepływu w oparciu o rzeczywisty przepływ przez otwór.
6. Współczynnik otwarcia można obliczyć dla obudów z jednym otworem pionowym, z wieloma otworami pionowymi i z kombinacją otworów poziomych i pionowych, jak opisano poniżej.

W uproszczonych modelach stosowany jest współczynnik otwarcia $O$ zdefiniowany następującym równaniem dla pojedynczego pionowego otwarcia:

$$\begin{equation} O=A_w \cdot \sqrt{H} \label{23} \end{equation}$$

gdzie powierzchnia otwarcia $A_w$

$$\begin{equation} A_w= \sum_i A_{w,i} \label{24} \end{equation}$$

dla powierzchni poszczególnych okien $A_{w,i}$

Wysokość zastępczą otworów $H$  wyznacza się z zależności

$$\begin{equation} H = \left[ \cfrac{\sum_i (A_{w,i} \cdot \sqrt{H_i}}{\sum_i A_{w,i})} \right]^2 \label{25} \end{equation}$$

Obciążenie ogniowe

Czynniki wpływające na efekty pożaru

Oddziaływanie  pożaru  charakteryzuje się całkowitą ilością ciepła wytworzoną w wyniku spalania materiałów palnych w strefie objętej pożarem, włączając w to przechowywane towary i sprzęt, a także materiały budowlane. Zapłon, temperatura płomienia, ilość uwalnianej energii cieplnej, intensywność  i czas trwania pożaru zależy od masy i rozmieszczenia materiałów palnych. Dopływ świeżego powietrza (wentylacja) znacząco zwiększa, a odsłonięcie powierzchni konstrukcji istotnie zmniejsza efektu pożaru.

W wyniku działania pożaru na konstrukcję wraz z jego postępem zmianie ulegają parametry konstrukcji: zmiana wytrzymałości i modułu Younga elementów stalowych i aluminiowych , zmniejszanie się przekroju (zwęglanie) elementów drewnianych lub naruszenie struktury betonu (pękanie, odpryskiwanie,  czyli oddzielanie  nagrzanych warstw od chłodniejszego wnętrza) i w konsekwencji do zmniejszania  nośność stalowego zbrojenia.

$$ \begin{equation} Q_{fi} = \sum_i  M_{k,i} \cdot H_{u,i} \cdot \Psi_i\label{26} \end{equation}$$

gdzie:
$M_{k,i}$ charakterystyczna masa materiałów palnych rodzaju „i” zgromadzona w strefie pożarowej 'fi” (sumaryczna z wszystkich pomieszczeń strefy),
$H_{u,i$  („i” – nr typu materiału) – ciepło spalania 1 kg materiału palnego, przyjmowane zgodnie z  tab. 17,  przy czym zestawienie z tab. 17.  umożliwia obliczenie obciążenie ogniowego praktycznie każdego budynku. Więcej rodzajów  materiałów palnych   podano w tab A normy [346].

$\Psi_i = [0\, ;\, 1] $  współczynnik redukcyjny, uwzględniający  zabezpieczenie materiałów przed spalaniem, wynosi:

$$ \begin{equation}  \Psi_i = \begin {cases}
1 & \textrm { dla  materiałów palnych „zwykłych” nie wymienionych niżej }\\
0,2  & \textrm { dla materiałów palnych „masowych” }\\
0,1  & \textrm { dla materiałów palnych „średniomasowych” }\\
0 & \textrm { dla  materiałów „zabezpieczonych” przed zapłonem  }\\
\end {cases} \label{27} \end{equation} $$

Szczegółowe objaśnienie do  ($\ref{27}$) są następujące:
1) zinwentaryzowaną masę rzeczywistą materiałów palnych „zwykłych” uwzględnia się w obliczeniach gęstości obciążenia ogniowego  w 100 % z wyjątkami, wynikającymi ze sposobu lub postaci składowania , co opisano niżej:
2) uwzględnia się  tylko 20% masy rzeczywistej materiałów palnych o następującej postaci lub następującym „średniomasowym” sposobie składowania:

• zboże, cukier, mąka, kasze itp. w workach ułożonych w stosy, warstwy itp., ograniczenie to nie dotyczy nasion oleistych,
• papa smołowa i asfaltowa w rolkach,
• papier w procesach poligraficznych prasowany w ściśle ukształtowane paczki półproduktu (krudy) oraz jako produkt gotowy po obróbce introligatorskiej w pełno paletowych ładunkach o masie ponad 400 kg,

3)  uwzględnia się tylko 1o% masy masy rzeczywistej materiałów palnych o następującej „masowej” postaci lub o następującym sposobie składowania:

• papier w rolach o średnicy co najmniej 0,5m i długości co najmniej 1Papier w belach o wymiarach co najmniej 0,20 x 1 x 1m,
• drewno okrągłe o średnicy co najmniej 0,2m,
• węgiel kamienny i koks w pryzmach i zwałach o wysokości co najmniej 1m,
• zboże, wysłodki buraczane itp. w stosach i pryzmach wysokości powyżej 1m,
• płyty drewnopochodne, ułożone w stosy ściśle, bez przekładek, o wymiarach stosów 1 x 1 x 1m,
• zboże w zasiekach i komorach wykonanych z materiałów niepalnych,
• mrożonki owocowo-warzywne w kartonach, workach papierowych, foliowych itp. złożone na paletach drewnianych w tym foliowanych,
• przetwory owocowo-warzywne w puszkach, słoikach, butelkach na paletach drewnianych (w tym foliowanych), w skrzynkach drewnianych, plastikowych, kartonach,
• napoje niegazowane i gazowane, składowane jako wyrób gotowy na paletach drewnianych (w tym foliowanych), w skrzynkach drewnianych, plastikowych, kartonach

4)    nie należy uwzględniać następujących „zabezpieczonych” przed zapłonem materiałów: zanurzonych w wodzie i roztworach wodnych, o zawartości wody ponad 60%.

Przy obliczeniu obciążenia ogniowego należy uwzględnić wszystkie materiały zgromadzone w pomieszczeniu-budynku (strefie pożarowej „fi”), w tym  zawartość ruchomą ( meble, sprzęt, towary i materiały wniesione do użytku), wykończenie wnętrza  (odsłonięte materiały palne, trwale przymocowane do ścian, sufitów lub podłóg, a także drzwi, listew wykończeniowych i wbudowanych elementów wyposażenia) z ograniczeniami spalaniu, które  uwzględnia się współczynnikiem redukcyjnym   $\Psi$ , zwanym współczynnikiem „zabezpieczenia przed spalaniem”, zdefiniowanym wyżej

Charakterystyczna gęstość obciążenia ogniowego

Gęstość obciążenia ogniowego (moc cieplna pożaru) jest  kluczowym  parametrem  w modelach numerycznych,  pomaga zrozumieć powagę potencjalnych zdarzeń oraz skutecznie planować środki zapobiegawcze i łagodzące, a także jest podstawą do inżynierskiej kategoryzacji stref pożarowych  PM (p. tab.  5).

Charakterystyczna gęstość  obciążenia ogniowego $q_{f,k}$ w [MJ/m²] na jednostkę powierzchni podłogi $A_f$ strefy pożarowej w [m²]  wynosi

$$ \begin{equation} q_{f,k} = \cfrac {Q_{f,k} }{A_f} \label{28} \end{equation}$$

gdzie: $A_f$ – powierzchnia podłogi budynku [$m^2$].

  W przypadku pomieszczeń zaliczonych do kategorii ZL  miarodajną wartością  gęstości obciążenia ogniowego jest 80-procentowy kwantyl wg tab. 16.

Powierzchnia strefy pożarowej $A_f$ jest obliczana jest jako powierzchnia wewnętrzna budynku lub jego część wydzieloną ścianami zewnętrznymi lub wewnętrznym oddzieleniem przeciwpożarowym, przy czym wlicza się do niej także powierzchnię antresoli. W przypadku, gdy budynki sąsiednie nie są oddalone zgodnie z tab. 19, to strefa pożarowa może obejmować też budynki znajdujące się na tej samej działce.
Powierzchnia strefy pożarowej #A_f$ zawarta wewnątrz budynku jest sumą powierzchni  wewnętrznych netto pomieszczeń tej strefy, obliczoną zgodnie z normą [347], to znaczy z odliczeniem powierzchni zajmowanej przez ściany, ale bez odliczenia powierzchni slupów.

„Obliczeniowe” obciążenie ogniowe

Obliczeniowa wartość obciążenia ogniowego  zgodnie z normą  [4] wynosi:

$$ \begin{equation} q_{f,d} = m \cdot \delta_{q1} \cdot \delta_{q2} \cdot \delta_n \cdot q_{f, k} \label{29} \end{equation}$$

gdzie:
$m$ – współczynnik wydajności spalania,
$\delta_{q1}$ , $\delta_{q2}$ – współczynniki wg tab. 18 uwzgledniające ryzyko powstania pożaru zależne od powierzchni i funkcji strefy pożarowej,
$\delta_n$ – współczynnik korekcyjny, uwzględniający czynne środki ochrony przeciwpożarowej wg tab. 19.

Współczynnik redukcyjny „m” wydajności spalania jest bezwymiarowym współczynnikiem pomiędzy 0 i 1, reprezentującym wydajność spalania: m = 1 odpowiada całkowitemu spaleniu, a m = 0 w przypadku materiałów, które w ogóle nie przyczyniają się do pożaru. Wartość m = 0,8 jest sugerowana dla materiałów standardowych. Na przykład w przypadku drewna ciepło spalania wynosi  $h_u = 17,5 \, MJ/kg$, co prowadzi do wartości $ m \cdot H_u =14 \, MJ/kg $ [348].

Współczynnik redukcyjny $\delta_n$ czynnej ochrony przeciwpożarowej  (ze względu na zastosowane czynne środki ochrony przeciwpożarowe) oblicza się jako iloczyn współczynników częściowych dla poszczególnych rodzajów urządzeń czynnej ochrony przeciwpożarowej

$$ \begin{equation} \delta_n= \prod_i = \delta_{ni} \label{30} \end{equation}$$

gdzie: $\delta_{n,i}$ dobiera się z tab. 19, analizując zaprojektowane typy czynnej ochrony przeciwpożarowej (lub środki zastosowane w  ocenianym obiekcie użytkowanym).

Kombinacja obciążenia ogniowego z innymi obciążeniami konstrukcji

Kombinacja obciążeń w sytuacji pożarowej

W poprzedzającym rozdziale ujęto w cudzysłowy słowo obliczeniowe stosowne dla obciążenia ogniowego wyznaczonego z formuły ($\ref{29}$) w celu podkreślenia niespójności nazwy „pożarowej” z nazwą stosowaną w teorii konstrukcji. W teorii konstrukcji obciążenie obliczeniowe jest jednoznacznie zdefiniowane w normie podstawowej [3] jako obciążenie wynikające z kombinacji obciążeń różnej natury, co przedstawiono w artykule Kombinacje obciąęń w Eurokodach.

Obciążenia ogniowe należy uwzględniać w kombinacji obciążeń wyjątkowych  pożarowych „$F_{fi,d}$” podług formuły

$$\begin {equation}  F_{fi,d}= G_k + „Q_{fi}”+  \psi_{1,1} \cdot Q_{k,1} + \sum \limits_{i>1} ( \psi_{2,i} \cdot Q_{k,i} ) \label{31}\end {equation}$$

gdzie:
$G_k$ –  charakterystyczne obciążenia stałe (od wszystkich składowych stałego obciążenia)  ,
$”Q_{fi}”$ – efekty „obliczeniowego” obciążenia ogniowego,
$Q_{k,1}$ – wiodące obciążenie zmienne  ze współczynnikiem redukcyjnym $\psi_1$ obciążeń częstych, wg tab. 1 artykułu Kombinacje …
$Q_{k,i}$ – pozostałe obciążenia zmienne ze współczynnikami redukcyjnymi $\psi_2$ obciążeń prawie stałych wg tab. 1 artykułu Kombinacje …

W przypadku stalowych przekryć hal wraz ze slupami wiodącym obciążeniem zmiennym jest obciążenie śniegiem,
dla którego: $\psi_1 = 0,2$ ; $\psi_2 = 0,0$.

W przypadku  żelbetowych stropów lub slupów wiodącym obciążeniem jest obciążenie użytkowe stropu, dla którego w zależności od funkcji pomieszczenia mamy np. dla pomieszczenia:
magazynowego (i ogólnie PM) :  $\psi_1 = 0,9$ ; $\psi_2 = 0,8$,
biurowego : $\psi_1 = 0,5$ ; $\psi_2 = 0,3$,
handlowego:$\psi_1 = 0,7$ ; $\psi_2 = 0,6$,

Współczynnik redukcyjny dla obciążeń obliczeniowych w sytuacji pożarowej

Współczynnik redukcyjny w podstawowej kombinacji

W standardowej,  niepożarowej sytuacji obliczeniowej podstawową (wg formuły (6.10) w PN-EN 1990 [3] ) kombinację obciążeń $K_d$ można zapisać w postaci

$$\begin {equation} F_d = \sum \limits_{j=1} \, (\xi_j \cdot \gamma_{G,j}\cdot G_{k,j}) +\gamma_{Q,1}\cdot Q_{k,1}+\sum \limits_{i>1} (\gamma_{Q,i} \cdot \psi_{0,,i} \cdot Q_{k,i} )\label{32}\end {equation}$$

Stosunek $\eta_{fi} = F_{fi,d}/F_d$ wynosi

$$\begin {equation}  \eta_{fi}=\cfrac{ G_k + „Q_{fi}”+  \psi_{1,1} \cdot Q_{k,1} + \sum \limits_{i>1} ( \psi_{2,i} \cdot Q_{k,i} )}{\sum \limits_{j=1} \, (\xi_j \cdot \gamma_{G,j}\cdot G_{k,j}) +\gamma_{Q,1}\cdot Q_{k,1}+\sum \limits_{i>1} (\gamma_{Q,i} \cdot \psi_{0,,i} \cdot Q_{k,i} )} \approx \cfrac{G_k + ( \psi_{1,1} \,  lub \quad  \psi_{2,1}) \cdot Q_{k,1}}{\gamma_G\cdot G_k + \gamma_{Q,1}\cdot Q_{k,1}}\label{33}\end {equation}$$

Ponieważ praktycznie w każdej sytuacji  obliczeniowej  $\psi{2,1} <\psi{1.,1}$, więc w sytuacji niekorzystnych obciazeń  decydująca  jest kombinacja częsta (dla $\psi_{1,1}$).

Przybliżona formułę na współczynnik $\eta_{fi}$ uzyskano dla sytuacji w chwili początkowej pożaru (dla „Q_{fi}”=0) oraz przy pozostawieniu tylko obciążeń wiodących , czyli pominięciu mechanicznych obciążeń towarzyszących zarówno w liczniku jak i mianowniku ułamka.  Ta przybliżona formułą może służyć do oszacowania  obciążeń w wyjątkowej sytuacji pożarowej F_{fi,d} poprzez redukcję standardowych obliczeniowych kombinacji $F_d$

$$\begin {equation}  F_{fi,d} \approx \eta_{fi}\cdot F_d \label{34}\end {equation}$$

Dla poszczególnych wiodących obciążeń zmiennych (czyli dla różnych $\psi_{1,1}$ z ($\ref{33}$) uzyskuje się pęk krzywych przedstawiony na rys. 3.

Współczynnik redukcyjny w kombinacjach dodatkowych oraz  wartości uproszczone

Drobiec i in. [349]  postulują, by współczynnik redukcyjny obciążeń mechanicznych w sytuacji pożarowej wyliczać jeszcze dla  Dla kombinacjach dodatkowych  oddziaływań (6.10a) i (6.10b)  [3]. Takie analizy są zbyteczne, bowiem praktycznie w każdej sytuacji decydująca jest wartość oszacowana z wyrażenia ($\ref{33}$), tym bardziej, że jest to wyrażenie przybliżone (p. niżej).

O przybliżonym charakterze  współczynnika redukcyjnego $\eta_{fi}$ świadczy fakt, że norma  dopuszcza, przyjmowanie współczynnika  w sposób uproszczony, o wartości
$\psi_{fi} = 0,65$,

z wyjątkiem kategorii obciążeń E według  (powierzchnie o przeznaczeniu magazynowym i przemysłowym), w przypadku których

$\psi_{fi} = 0,7$,

Dwa podejścia do uwzględnienia efektów „pożarowych”

z powyższego wynika, że analiz „pożarowe” można prowadzić w podejściu:

1.  ścisłym: uwzględniane są zmiany parametrów wytrzymałościowych materiału konstrukcji  (wytrzymałości i modułów odkształcalności) w podwyższonej  temperaturze – wówczas  kombinacyjne obciążenia pożarowe wyznacza się z formuły ($\ref{31}$),
2.  przybliżonym: parametry wytrzymałościowe pozostają niezmienne w stosunku do temperatury normalnej – wówczas  kombinacyjne obciążenia pożarowe wyznacza się z .formuły ($\ref{33}$)

 

Bezpieczeństwo konstrukcji budynku w warunkach pożaru

Kryteria projektowe w sytuacji pożarowej

Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru:
1) nośność konstrukcji przez czas wynikający z potrzeb ewakuacji oraz prowadzenia akcji ratowniczej (kryterium R),
2) ograniczenie rozprzestrzeniania się dymu (i ognia) w budynku (kryterium E),
3) ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki (kryterium I),
4) możliwość ewakuacji ludzi,
a także uwzględniający bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

Kategoria pożarowa budynku

W pierwszej kolejności budynek należy zaliczyć do kategorii Zagrożenia Ludzi (ZL) lub do kategorii  Przemysłowo-Magazynowej(PM) lub Inwentarskie (IN). W tym należy określić  przeznaczenie i sposób użytkowania budynku na podstawi projektu, urzędowego rejestru budynków i skonfrontować z faktycznym sposobem użytkowania.  PO ustaleniu przeznaczenia i sposobu użytkowania budynku z tab.2  należy wybrać  kategorię budynku zagrożenia ludzi  ZL

Budynki ZL, lub ich części zalicza się do jednej lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi: ZL I  do ZL V.  Strefy pożarowe zaliczone, z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, do więcej niż jednej kategorii zagrożenia ludzi, powinny spełniać wymagania określone dla każdej z tych kategorii.

Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków produkcyjno-magazynowych PM, odnoszą się również do garaży, hydroforni, kotłowni, węzłów ciepłowniczych, rozdzielni elektrycznych, stacji transformatorowych, central telefonicznych oraz innych o podobnym przeznaczeniu.

Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków inwentarskich IN, odnoszą się również do takich budynków w zabudowie zagrodowej o kubaturze brutto nie przekraczającej 1.500 m³, jak stodoły, budynki do przechowywania płodów rolnych i budynki gospodarcze.

Po określeniu kategorii budynku ZL, PM lub IN,  – dobiera się wymaganą klasę odporności „A” do „E” z tab. 3 i 4 dla budynku lub strefy ZL, z tab. 5  dla budynku lub strefy PM lub IN,

Wymagana odporność ogniowa konstrukcji

Na podstawie klasy odporności budynku „A” – „E” ustala się wymaganą odporność ogniową konstrukcji budynku lub jego części z tab. 6 do tab. 9.

Wymagana odporność ogniowa konstrukcji jest zróżnicowana dla elementów konstrukcyjnych, zależnie od zadania jakie pełni element w budynku i w zależności od wielkości i funkcji całego budynku. Odporność ogniową określa się w minutach czasu, przez jaki element ogarnięty pożarem będzie wypełniać swoje funkcje, to znaczy spełni warunki stanów granicznych nośności doraźnej i użytkowalności ( ugięcia), czyli w sytuacjach kombinacyjnych wg normy [3]).

Nośność ogniową określa się symbolem R (Resistance). Dla budynków klasy odporności ogniowej „E” nie stawia się wymagań ogniowych. Dla klas „A” do „D” maksymalne wymagania, to R240 (2 godziny), a minimalne R15 (15 minut), tak jak zestawiono w tab.6.

Przekrycie a pokrycie dachu w sensie „pożarowym” i różnice z  teorią konstrukcji

W ostatniej kolumnie tab. 6 wprowadzono wymaganie dla „przekrycia dachu”, bez zdefiniowania  tego pojęcia. Tymczasem w teorii i praktyce projektowania obiektów hal i galerii od lat funkcjonuje definicja przekrycia jako „element konstrukcji nośnej obiektu  przygotowany do ułożenia na nim pokrycia dachowego nieocieplonego (najczęściej blacha fałdowa lub trapezowa, płyty żelbetowe , deskowanie z izolacją wodną) lub ocieplonego ( pakiet złożony z pokrycia przed ociepleniem oraz izolacji termicznej ; obecnie często  stosuje się warstwowe płyty dachowe, ale przy jej zastosowaniu występuje problem poprawnej izolacji wodnej).

Zgodnie z klasyczną definicją przekrycie obiektu,  to konstrukcja nośna dachu oparta na słupach lub ścianach, więc: (idąc od dołu) wiązary dachowe lub rygle,  płatwie, krokwie oraz system stężeń połaciowych. Wszystkie te elementy należy rozpatrywać łącznie w całym systemie konstrukcyjnym, bowiem szczególnie płatwie oraz w różnym stopniu stężenia połaciowe zapewniają nośność i stateczność obiektu jako całości, a nie tylko dachu.

Różnice w definiowaniu  „przekrycia i pokrycie” prowadzą do szeregu nieporozumień pomiędzy konstruktorami, a rzeczoznawcami pożarowymi (i także architektami).Ci ostatni pojęcie „przekrycie”  traktują  w rozumieniu potocznym i wielokrotnie do „przekrycia” zaliczają nie tylko pokrycie , ale też płatwie i dźwigary dachowe, mimo, że w tabeli rozporządzenia wymieniono jeszcze „konstrukcję dachu” obok „głównej konstrukcji dachu”, wskazując tym, że  „Konstrukcja dachu” nie jest elementem „głównej konstrukcji nośnej”. To również nie jest poprawne, o czym w dalszej części artykułu.

Poprawnie  w tab. 6 zamiast „przekrycie dachu”, powinno być „pokrycie„.

Wytrzymałość ogniowa  pokrycia z blach dachowych

„Pokrycie” w halach kategorii „A” do „C” powinno mieć wytrzymałość ogniową RE 15 do RE 30.
Blachy dachowe są cienkie (0,75; 0,8 ; 1,0 ; 1,25) mm i same w sobie nie mają  odporności ogniowej, a wytrzymałość mogą osiągnąć tylko w pakiecie z innymi warstwami dachu.  W praktyce ten fakt jest stwierdzany w drodze badań pakietów pokrycia, a w wytycznych z badań najczęściej wskazuje się, że w celu osiągnięcia wytrzymałości ogniowej przez pakiet – należy ograniczyć  wytężenie blachy fałowej do  wartości zależnej od typu blachy oraz pakietu i wynoszącej najczęściej 70 do 85% wytrzymałości blachy pod obciążeniami w kombinacji obliczeniowej;  w kombinacji wyjątkowej – pożarowej (czyli pod obciążeniem 20% śniegu) wytężenie blachy powinno być ograniczone prawie dwukrotnie bardziej

Konstrukcja dachu, a główna konstrukcja nośna

Brak definicji, a w zasadzie brak klauzuli  „Klasyfikacji  elementów konstrukcji obiektu do grup pożarowych z tabeli  – dokonuje projektant branży konstrukcyjno- budowlanej na podstawie analizy wytrzymałości i stateczności całego systemu konstrukcyjnego obiektu.”   prowadzi do szeregu nieporozumień pomiędzy projektantami konstrukcji, a  rzeczoznawcami pożarowymi i  architektami.

Przykładem jest artykuł [350] sponsorowany przez Swisspoor Polska . Artykuł ukazał się w  poczytnym czasopiśmie zawodowym i propaguje rażąco błędne tezy w przedmiocie  klasyfikowania elementów konstrukcji obiektu do konstrukcji dachu w rozumieniu przepisów pożarowych. Należy stosować podejście  opisane w uwadze 3) pod tab.6a (przewidziane w normie południowoafreykańskiej), czyli przeprowadzić analizę mechanizmów zniszczenia konstrukcji podczas pożaru.

Po przeprowadzeniu analizy  pracy konstrukcji nawet w sposób bardzo zgrubny – można stwierdzić, że w dużej liczbie systemów konstrukcyjnych (np.  szkieletowe hale stalowe systemy bez ścian murowanych pokazane na rys. 6 ):

•  dźwigary  dachowe  stanowiące element głównego układu poprzecznego hali – zapewniają stabilność słupów w płaszczyźnie układu  –  po „spaleniu” wiązara lub wiązarów schemat statyczny słupów ulegnie zmianie, co prowadzi dom utraty stabilności słupów (brak podpory w głowicy) i w konsekwencji do zawalenia układu poprzecznego i dalej całej konstrukcji,
• płatwie dachowe  zabezpieczają dźwigary dachowe przed utratą stabilności płaskiej postaci  zginania, a po „spaleniu” płatwi schemat pracy dźwigara ulegnie zmianie, co doprowadzi  do zniszczenia dźwigarów , a w dalszej kolejności do mechanizmu zniszczenia słupów (p. wyżej) i katastrofy całej hal

Z tej analizy wynika, że w  obiektach takich jak szkieletowe hale stalowe- płatwie i dźwigary przekrycia stanowią elementy konstrukcji nośnej i powinny mieć odporność ogniową odpowiednią dla konstrukcji głównej.

Rys.6 Przykład błędnej klasyfikacji pożarowej [350],  jako skutek braku analizy konstrukcyjnej (na zielono uwagi tej pracy)

Przykładem jest  artykuł [350] sponsorowany przez Swisspoor Polska . Artykuł ukazał się w czasopiśmie zawodowym i propaguje rażąco tezy rażąco błędne tezy w przedmiocie  klasyfikowania elementów konstrukcji obiektu do konstrukcji dachu w rozumieniu przepisów pożarowych.

Istnieją takie systemy konstrukcyjne, gdzie konstrukcja przekrycia nie uczestniczy w systemie konstrukcyjnym  sposób sprzężony (np. przekrycie stalowe  ułożone na samonośnej konstrukcji żelbetowej lub  murowej. Wówczas klasyfikacja będzie inna.

Poprawnej klasyfikacji może dokonać projektant konstrukcji, a nie rzeczoznawca pożarowy. Występuje analogia ustalenia kategorii geotechnicznej obiektu, którą ustala projektant konstrukcji, a nie  geolog prowadzący badania warunków gruntowo-wodnych [351], [352].

Analiza rozwoju pożaru

Typy pożarów

Pożary nigdy (poza podpaleniem lub eksplozją, które nie są objęte zakresem projektowania pożarowego) nie rozpoczynają się w tym samym czasie w całej strefie pożarowej . Zawsze rozpoczynają się jako pożar lokalny, który w zależności od szeregu warunków rozwinie się w duży pożar.

Poniżej wymieniono główne różnice między pożarem lokalnym a w pełni rozwiniętym:

W sytuacjach, w których cała strefa pożarowa  jest objęty pożarem, zakłada się jednolitą temperaturę gazu. W przypadku w pełni rozwiniętego pożaru cały materiał palny jest spalany, tak że całą strefa jest wypełniona dymem, produktami spalania i powietrzem, które mieszają się tak dobrze, że gaz w całym przedziale można uznać za jednorodny i reprezentowany przez pojedynczą temperaturę.

Opracowano metodę badania pożarów, która umożliwia określenie krzywej(y) temperatura-czas (θ-t), która(e) ma(ją) być stosowana(e) do analizy konstrukcji w przypadku, gdy pożar jest zlokalizowany lub w pełni rozwinięty.

Scenariusz pożarowy

Scenariusz pożaru jest projekcją powstania i rozwoju pożaru.  Pożar może powstać i rozwijać się w rozmaity  sposób.  Spośród wszystkich możliwych scenariuszy pożaru do analizy obliczeniowej na podstawie analizy ryzyka przyjmuje się jeden (lub co najwyżej) kilka) scenariuszy, co do których jest podejrzenie, ze mogą wywołać ekstremalne skutki dla ludzi, budowli lub materiałów. Takie scenariusze nazywane są scenariuszami obliczeniowymi, a związane z nimi pożary – pożarami obliczeniowymi.
Obliczeniowy scenariusz pożarowy jest więc tym scenariuszem pożaru (powstania i rozwoju pożaru)  na podstawie którego będzie przeprowadzana analiza. bezpieczeństwa pożarowego budynku.

W konstrukcjach, w których szczególne ryzyko pożaru powstaje w konsekwencji innych oddziaływań wyjątkowych, zaleca się aby ryzyko to uwzględniono podczas określenia ogólnej koncepcji bezpieczeństwa.

Metody analizy rozwoju pożaru

Istnieją różne poziomy metod obliczania rozwoju pożaru:

• proste modele: głównie pożary parametryczne,
• modele strefowe (jedno- i dwu- strefowe): modele te uwzględniają wszystkie główne parametry kontrolujące pożar,
• modele polowe: zbyt złożone, aby można je było stosować jako ogólne narzędzie projektowe. Jednak modele polowe są jedynymi narzędziami, które są ważne dla skomplikowanej geometrii [19].

Modele strefowe pożaru

Założenia modelu jednostrefowego odnoszą się do uogólnionego pożaru o jednolitej temperaturze w strefie pożarowej (komorze), podczas gdy modele dwustrefowe odnoszą się do warstwowej natury  dymu z lokalnego pożaru.

Model jednostrefowy opiera się na podstawowej hipotezie, że podczas pożaru temperatura gazu jest jednostajna w komorze. Modele jednostrefowe są ważne w warunkach po przeskoku płomienia. Dane muszą być dostarczone z większym stopniem szczegółowości niż w przypadku krzywych parametrycznych Rysunek 7 pokazuje, jak modelowany jest pożar przedziału, z różnymi warunkami bilansu energetycznego i masowego.

 

Indeks szybkości uwalniania ciepła  RHR

Głównym parametrem rozwoju pożaru jest indeks szybkości uwalniania ciepła RHR (od ang. rate of heat release ) , która jest funkcją wielkości strefy pożarowej oraz  aktywności pożaru w  funkcji czasu.

Pożar jest początkowo pożarem lokalnym w fazie przed rozgorzeniem. Początek tej fazy charakteryzuje się wzrostem pożaru, a szybkość uwalniania ciepła jest definiowana przez równanie paraboliczne.

Budynki są klasyfikowane do czterech kategorii według prędkości rozprzestrzeniania się ognia: niskiej, średniej, szybkiej i ultraszybkiej. Szybkość uwalniania ciepła osiągnie maksymalną wartość odpowiadającą stanowi ustalonemu określonemu przez warunki kontroli paliwa lub wentylacji.
Najlepszą oceną  jest poznanie ewolucji RHR  – czy pożar rozrośnie się do rozgorzenia, czy też pozostanie pożarem lokalnym. Gdy warunki rozgorzenia lub pożaru uogólnionego nie zostaną osiągnięte, pożar pozostaje pożarem lokalnym. W tym stanie do oszacowania ogólnego wpływu warstwy dymu stosuje się model dwustrefowy. Lokalny efekt w pobliżu pożaru jest również badany za pomocą modeli empirycznych opracowanych w poprzednich badaniach „naturalny pożar w dużych przedziałach” [8]. Hasemi [353], [354],  [355], [356] przeprowadził badania eksperymentalne w celu określenia lokalnych oddziaływań termicznych pożaru, na podstawie których opracowano uproszczoną metodę. Połączenie obu modeli pozwala na określenie pola temperatury w pobliżu i daleko od pożaru.

Z analizy RHR należy obliczyć transfer ciepła do elementów konstrukcyjnych.  Analiza pola temperatury w konstrukcji i kombinacji obciążeń mechanicznych w sytuacji pożaru można ocenić zachowanie konstrukcji za pomocą modeli również o różnych poziomach:

• uproszczone modele wykorzystujące obliczenia element/element. Generalnie ten model opiera się na pojęciu temperatury krytycznej. Jeśli temperatura podgrzania jest niższa od temperatury krytycznej, nie ma żadnej awarii, a jeśli temperatura podgrzania jest wyższa od temperatury krytycznej, następuje awaria.
• bardziej złożone modele analizowane najczęściej w drodze symulacji numerycznej, w których określa się czas osiągnięcia awarii. Jeśli jest  jest dłuższy niż
  wymagane, to nie nastąpi awaria

Wzrost szybkości wydzielania ciepła do wartości maksymalnej ( rys. 2) jest podany przez następujące równanie:

$$\begin {equation}  RHR= \left( \cfrac{t}{t_\alpha}\right)^2 \label{35}\end {equation}$$

gdzie:
RHR –  indeks szybkości pożaru w fazie wzrostu  [MW]
t = czas [s]
$t_\alpha$ = stała czasu wg rys. 2.

Analiza strefowa

Stosuje się modele jednostrefowe oraz dwustrefowe Obszarem zastosowania modelu dwustrefowego jest faza pożaru przed rozgorzeniem. W przypadku pożaru całkowicie objętego należy użyć modelu jednostrefowego.

w opracowaniu

Nośność pożarowa konstrukcji

Warunki nośności pożarowej

W praktyce inżynierskiej sprawdza się kryteria: nośności „R” , dymoszczelności „E” oraz izolacyjności „I” konstrukcji i obudowy strefy pożarowej (p. też tab. 6 ).

Uznaje się, że przez wymagany czas narażenia na ogień kryterium, gdy zachowana jest dla kryterium:

nośności , „R”  – funkcja nośna konstrukcji,

dymoszczelność „E”  – szczelność ścian  oddzielających od innych stref pożarowych.

izolacyjność „I”  – średni wzrost temperatury na całej nieeksponowanej powierzchni jest ograniczony do pewnego poziomu. W przypadku standardowego pożaru można uznać to kryterium za spełnione, gdy średni wzrost temperatury na całej nieeksponowanej powierzchni (po stronie  przegrody przeciwnej do strefy pożarowej) jest ograniczony do 140 ^oC , a maksymalny wzrost temperatury w dowolnym punkcie tej powierzchni nie przekracza 180 ^oC.

Kryteria REI zilustrowano na rys. 7

Rys.7 Kryteria REI nośności pożarowej (poprawiona fig.2.2.1.[12]

Kryterium dymoszczelności  „E” to zdolność oddzielającego elementu konstrukcji budynku do do zapobiegania przechodzeniu przez niego płomieni i gorących gazów  oraz do zapobiegania powstawaniu płomieni po stronie nienarażonej – w sytuacji gdy jest wystawiony na działanie ognia z jednej strony,

Nośność pożarowa mierzona czasem zazwyczaj standardowa kwantyfikowana jest w minutach  minutach 15, 30, 45, 60, 90, 120, 180, 240 lub 360, które wskazują na  czas, w którym mu spełnione są kryteria wytrzymałości w warunkach standardowego pożaru.  Kryteria „R”, „E”.”I”  mogą być wymagane pojedynczo lub łącznie w celu zapewnienia różnych funkcji odporności ogniowej, na przykład mogą być wymagane następujące możliwe kryteria odporności ogniowej:
R30 dla nośnego elementu konstrukcyjnego,
EI60 dla nienośnego elementu rozdzielającego,
REI90 dla nośnego elementu rozdzielającego.

Odporność ogniową konstrukcji budowlanych można  szacować trzema inżynierskimi metodami:

1. metoda t – naturalnego czasu trwania pożaru do  utraty nośności – dla wszystkich typów konstrukcji
2.  metoda E -efektu pożaru – dla wszystkich rodzajów konstrukcji,
3.  metoda $θ_{cr}$ temperatury krytycznej – dla konstrukcji stalowych.

Warunek t – naturalny czas trwania pożaru

Kryterium warunku naturalnego czasu trwania pożaru można zapisać formułą

$$\begin {equation} t_{fi,d} \ge t_{fi,requ} \label{36}\end {equation}$$

gdzie:
$t_{fi,d}$  – obliczeniowa wartość odporności ogniowej mierzona czasem
$t_{fi, requ}$  – wymagana odporność ogniowa, którą można wyznaczyć tabelarycznie z tab 6 dla poszczególnych elementów konstrukcji. W normie  do projektowania konstrukcji murowych czas  t_{fi, requ} oznacza się jako $t_{E,d}$

Warunek nośności ($\ref{36}$) w czasie  jest naturalnym warunkiem, wynikającym z natury ochrony przed pożarem, gdzie wymaga się od konstrukcji budynku, by  po powstaniu pożary, jeszcze przez czas min  $t_{fi, requ}$ konstrukcja spełniała swoją funkcję nośną, tak by umożliwić ewakuację , akcję strażaków oraz wymaganą ochronę mienia. Metoda ta ma jednak ograniczone znaczenie praktyczne, ponieważ oszacowanie czasu  $t_{fi,d}$  wymaga stosowania bezpośrednich metod w tym symulacji numerycznej  przy użyciu zaawansowanych, nieliniowych modeli obliczeniowych i programów numerycznych.

W praktycznych „inżynierskich” zastosowaniach warunek

Warunek E – efektu pożaru

Kryterium efektu pożaru $E_{fi,d}$ można zapisać formuła

$$\begin {equation} E_{fi,d} \le R_{fi,t,d} \label{37}\end {equation}$$

gdzie:
$E_{fi,d}$ obliczeniowy efekt pożaru: siła przekrojowa $F_{fi,d}$ , przemieszczenie $\delta_{fi,d}$, ugięcie $f_{fi,d}$ lub inne
$R_{fi,t,d}$ obliczeniowa nośność konstrukcji  mierzona siłą przekrojową, przemieszczeniem, odpowiadająca efektowi E w czasie t pożaru, określona z uwzględnieniem niekorzystnego wpływu temperatury pożarowej na właściwości mechaniczne materiałów konstrukcyjnych

Warunek ($\ref{31}$) jest odmianą „w obciążeniu”. warunku ($\ref{37}$) „w efekcie”.

Warunek θ_cr – temperatury krytycznej

Naturalną miarę nośności konstrukcji podczas pożaru jaką jest czas w przypadku konstrukcji stalowych  można w szeregu przypadków z wystarczającą dla praktyki dokładnością  transformować na kryterium temperatury krytycznej

$$\begin {equation} \Theta_{cr,d} \ge \Theta_{a,d, fi,requ} \label{38}\end {equation}$$

gdzie:
$\Theta_{a,d, fi,requ}$ –  temperatura obliczeniowa elementu  po czasie $t_{fi,requ}$ pożaru
$\Theta_{cr,d}$ – obliczeniowa temperatura krytyczna elementu

Przekształcenie warunku  czasu ($\ref{36}$) na warunek temperatury krytycznej ($\ref{36}$)  zilustrowano na rys.8.

Rys.8. Wytrzymałość ogniowa elementu stalowego. Transformacja czasu na temperaturę krytyczną (zmodyfikowane [12])

Transformacja czasu $t_{fi,d}$ na temperaturę krytyczną $\Theta_{cr}$  zależy od szeregu czynników, a w tym: rodzaju elementu i sposobu jego wytężenia (belka, słup, niestateczność elementu o smukłości względnej $ \lambda_\Theta$ mierzonej współczynnikiem redukcyjnym (niestateczności) $\chi$. Zachodzą przy tym podobne zjawiska jak przy analizie prętów nie obciążonych pożarem, to znaczy  praktycznie każdy pręt znajduje się w złożonym stanie wytężenia i w ogólności każdy jest jednocześnie belką -słupem w interakcji z różnymi formami niestateczności: giętnej, skrętnej, zwichrzenia, miejscowej ścianek pręta., a wiarygodna analiza   pręta współpracującego z cała konstrukcja jest możliwa wyłącznie numerycznie i prezentowanie przybliżonych zależności analitycznych utraciło znaczenie. W artykule pomija się przedstawienie współcześnie mało użytecznych analitycznych formuł w tym zakresie, odsyłając do  podręcznikach przedmiotu:[12], [357], [358] i in.

Konstrukcje stalowe

Nośnością konstrukcji stalowych w warunkach pożaru zajmowali się między innymi: [359], [360], [361], [362].

W praktyce inżynierskiej konstrukcje stalowe w warunkach pożaru projektuje się uproszczonymi zasadami podanymi  w normie [6]. Ze względu na specyfikę  konstrukcji stalowych zasady te mają zastosowanie tylko do wymogu nośności, czyli kryterium „R”, a także nagrzewania wewnętrznych i nieosłoniętych zewnętrznych elementów stalowych.

Sąsiednia działka zalesiona

Najmniejszą odległość budynków ZL, PM, IN od granicy (konturu) lasu, rozumianego jako grunt leśny (Ls) określony na mapie ewidencyjnej lub teren przeznaczony w MPZP jako leśny, przyjmuje się jako odległość ścian tych budynków od ściany budynku ZL z przekryciem dachu rozprzestrzeniającym ogień. Odległość tą odczytujemy z tab. 20 i  wynosi ona :

• 12 m ( = 8 m powiększone o 50%) w przypadku bydunku z dachem nierozprzestrzeniejącym ogień,
• 16 m ( = 8 m powiększone o 100%) w przypadku bydunku z dachem rozprzestrzeniejącym ogień,

Budynek mieszkalny jednorodzinny może być posadowiony w odległości od lasu mniejszej niż powyżej przedstawione odległości zabudowy od lasu 12 m i 16 m, ale wyłącznie w przypadku, gdy:  1) teren, na którym znajduje się granica lasu, przeznaczony jest w MPZP pod zabudowę niezwiązaną z produkcją leśną, np.: zabudowa mieszkalna jednorodzinna; 2) w  przypadku braku MPZP, jeżeli grunty leśne są objęte zgodą na zmianę przeznaczenia na cele nieleśne uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc na podstawie zmiany ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym [364]ze zminami z dnia 21 grudnia 2001 r. i późniejszymi)), a mianowicie budynki jednorodzinne do 3 kondygnacji naziemnych, budynki gospodarcze i garaże wolno stojące do 2 stanowisk można usytuować w odległości (§ 271 ust. 8a w.t.):

• 4 m od granicy lasu (jego konturu) – gdy znajduje się ona na sąsiedniej działce, albo,
• w dowolnej odległości od granicy lasu (konturu) – kiedy leży ona na działce, na której będzie realizowana inwestycja.

Ponadto z odstępstw od zasady (12 lub 16 m, np dla budynku jednorodzinnego) można korzystać, gdy  w budynku nie ma pomieszczenia zagrożonego wybuchem;, a budynek jest  wykonany z elementów nierozprzestrzeniających ognia oraz posiada  klasę odporności pożarowej wyższą, niż wynika z  tab. 6.  (czyli np. R60 w wypadku domu jednorodzinnego).

Zbiorniki oleju opałowego

Odległość zbiornika naziemnego oleju opałowego zasilającego kotłownię od budynku ZL powinna wynosić co najmniej 10 m.
Dopuszcza się zmniejszenie odległości tej odległości do 3 m, pod warunkiem wykonania ściany zewnętrznej budynku od strony zbiornika jako ściany oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej co najmniej REI 120 lub wykonania takiej ściany pomiędzy budynkiem a zbiornikiem. Zbiorniki, o których mowa, powinny być wykonane jako stalowe dwupłaszczowe lub być lokalizowane na terenie ukształtowanym w formie niecki, o pojemności większej od pojemności zbiornika, z izolacją uniemożliwiającą przedostawanie się oleju do gruntu.

Odległość budynku ZL od zbiornika podziemnego oleju opałowego, przykrytego warstwą ziemi o grubości nie mniejszej niż 0,5 m, powinna wynosić co najmniej 3 m, a od urządzenia spustowego, oddechowego i pomiarowego tego zbiornika – co najmniej 10 m.  Odległości budynków PM i IN wykonanych z materiałów niepalnych od zbiorników i ich urządzeń, o których mowa w zdaniu poprzednim, powinny wynosić co najmniej 3 m.

Symulacja pożarowa CFD

Era informatyzacji upraszcza szereg analiz, ale jednocześnie wskazuje na niedostatki i archaiczność klasycznych metod postępowania.  Dobrym przykładem są analizy pożarowe w projektowaniu i opiniach o obiektach architektoniczno-budowlanych. W tym przypadku nadal funkcjonują bardzo rygorystyczne zasady, wyrażone w przepisach,  a jednocześnie coraz chętniej i powszechniej stosuje się komputerowe analizy CFD (Computer Fluid Dynamics), umożliwiający obiektywną analizę scenariuszy pożarowych, rozprzestrzenianie dymu i toksycznych substancji, temperatury konstrukcji ogarniętych pożarem, potrzebne długości dróg ewakuacyjnych itd. Analizy symulacyjne dość często wskazują na rażąco zawyżone normy i wytyczne projektowania , prowadzą więc do zbędnych wydatków inwestycyjnych na urządzenia i zabezpieczenia bierne oraz czynne konstrukcji. Taka rozrzutność nie może być akceptowana ze względu na niepotrzebne wydatki energetyczne, które są niezgodne z fundamentalnymi zasadami projektowania zrównoważonego, energooszczędnego i ekologicznego.

Znane są i powszechnie wykorzystywane programy FDS (Fire Dynamics Simulator) [365], Pyrosin [366] i Smokeview (wizualizacje do FDS).

Charakterystyka symulacji pożaru

Symulacja pożaru, to przede wszystkim symulacja rozkładu dymu i temperatury w czasie rzeczywistym CFD w obszarze budynku objętego pożarem.

Przeprowadzenie takiej symulacji w projektowanych obiektach budowlanych jest konieczne przypadku , gdy uproszczona analiza normowa nie daje pewności, że spełnione będą wymogi warunków technicznych  ( § 270 pkt. 1- z późniejszymi zmianami] Rozporządzenia), np w przypadku budynków atrialnych lub z antresolą. Budynki takie są coraz częściej proponowane przez architektów ze względu na zalety funkcjonalno – architektoniczne.

Środki oddymiające, w tym klapy dymowe powinny być tak dobrane, by: 1. usuwać dym z intensywnością zapewniającą, że w czasie potrzebnym do ewakuacji ludzi na chronionych przejściach i drogach ewakuacyjnych, nie wystąpi zadymienie lub temperatura uniemożliwiające bezpieczną ewakuację, 2. Mieć stały dopływ powietrza zewnętrznego uzupełniającego braki tego powietrza w wyniku jego wypływu wraz z dymem.

Symulacja CFD pozwala rozwiązać równania Naviera-Stokesa dla modelu trójwymiarowego analizowanego obiektu, zgodnego z architektonicznym układem pomieszczeń, przegród budowlanych oraz urządzeń przy zadanych warunkach brzegowych oraz scenariuszy pożarowych – mocą, źródłami i lokalizacją pożaru oraz przyjętą metodą ewakuacji ludzi.

Obszerny opis metody CFD podano w pracy [367]).

W pracy [368] wykonano analizy numeryczne CFD  sufitowej wentylacji dyfuzyjnej i porównano je z eksperymentem.  Natomiast w pracy [369] przeprowadzono symulacje CFD pożaru dla obiektu salonu samochodowego na modelu BIM.

Odporność ogniowa konstrukcji z symulacji

W przypadkach konstrukcji zainstalowanej w złożonym otoczeniu strefy pożarowej oraz systemów czynnej ochrony pożarowej (np. oddymiania lub instalacji tryskaczowej) symulacja CFD może być pośrednio lub bezpośrednio  stosowana do oceny oporności ogniowej konstrukcji. Prace w tym kierunku prowadzone są przez Wróbla i in. (2013)  [370].

Zabezpieczenie czynne i bierne konstrukcji przed pożarem

Zabezpieczenia czynne przed pożarem  dotyczą konstrukcji niezależnie od materiału z którego jest wykonana.
Zabezpieczenia bierne istotnie zależą od materiału i należy je rozpatrywać odrębnie dla konstrukcji stalowej, aluminiowej, żelbetowe, drewnianej lub murowej.

Czynna ochrona pożarowa konstrukcji

Czynna ochrona pożarowa konstrukcji może być realizowana poprzez zastosowanie:

1. instalacji SAP –  sygnalizacji, alarmu pożaru . Czujniki pożaru umożliwiają wykrycie ciepła, dymu i płomieni. System alarmów przeciwpożarowych umożliwia ostrzeżenie osób przebywających w budynku o potrzebie ewakuacji w związku z wybuchem pożaru (rys.1)
2. instalacji tryskaczowej — tryskacz wyposażony jest zazwyczaj w szklaną bańkę, w której znajduje się lotna ciecz, która zamyka dyszę wodną. W przypadku wybuchu pożaru podgrzana ciecz zwiększa swoją objętość, rozrywając szklaną bańkę, co powoduje uruchomienie strumienia wody (rys.2),
3. systemów zabezpieczających przed rozprzestrzenianiem pożaru: drzwi przeciwpożarowe , bramy stalowe przeciwpożarowe, drzwi i ścianki profilowe, kurtyny przeciwpożarowe.,
4. systemów oddymiania i odprowadzania ciepła: klapy oddymiające, pasma świetlne lub świetliki z klapami oddymiającymi, okienny system oddymiania, systemy sterowania oddymianiem, rolowane kurtyny dymowe,
5. kurtyn wodnych. W strefach szczególnego zagrożenia instaluje się urządzenia umożliwiające silny wytrysk wody, tworząc yściany wodne uniemożliwiające przedostanie się ognia na zewnątrz tak zamkniętej przestrzeni. Zamiast wody, w obiektach, w których produkuje się lub magazynuje łatwopalne materiały, można zastosować inne płyny gaszące.
6. wypełnienia konstrukcji wodą. W systemie chłodzenia konstrukcji wodą, którego schemat pokazano na rys.3 , podczas pożaru słupy rurowe wypełniane są wodą, która schładza je, a odporność ogniowa słupa jest co najmniej od 10 do 15 minut większa od odporności słupa pustego. Opisany powyżej sposób jest skuteczny, lecz posiada szereg wad: konieczność uwzględnienia przy wymiarowaniu wpływu parcia hydrostatycznego, agresywne działanie wody, trudność w kształtowaniu i realizowaniu poszczególnych połączeń i węzłów.

Konstrukcja nośna  budynku powinna być projektowana już od etapu koncepcji z uwzględnieniem zastosowania elementów zaznaczonych wyżej pogrubioną czcionką, czyli wypełnieni wodą oraz  zastosowania klap dymowych, a także uwzględnienia dodatkowych obciążeń od instalacji tryskaczowej  (zwykle na etapie koncepcji przyjmuje się  dodatkowo powierzchniowe obciążenie róenomiernie podwieszone do przekrycia o wartości 0,3 kPa).

Bierna ochrona pożarowa

Bierna ochrona pożarowa konstrukcji może być realizowana poprzez:

1. natryskiwanie na powierzchnie konstrukcji zapraw (mas) ogniochronnych – stosowane do konstrukcji metalowych i  żelbetowych,
2. okładanie elementów okładzinami z płyt ogniochronnych – do konstrukcji metalowych i  żelbetowych,
3. malowanie konstrukcji pęczniejącymi farbami – stosowane do konstrukcji metalowych i drewnianych,
4. montaż  specjalnych stropów podwieszonych – stosowane do wszystkich rodzajów konstrukcji,
5. impregnację ogniochronną – stosowane do konstrukcji drewnianych i murowych

Konstrukcje żelbetowe

Zwiększenie oporności ogniowej elementu żelbetowego o grubości $b$ i otuleniu osiowym $a$ za pomocą ogniochronnej masy natryskowej dobiera się w ten sposób, że z tab. 21 do 30 wymagane grubość $b_{potrzebne}$  i otulenie osiowe $a_{potrzebne}$ , po czym dla docelowej odporności ogniowej z tab.31 (lub analogicznej tabeli dostarczonej przez producenta masy) dobiera się grubość natrysku $d_p$, tak aby $a+\varepsilon \ge a_{potrzebne}$ i $b +\varepsilon \ge b_{potrzebne}$.

Konstrukcje stalowe

Ogniochronne farby pęczniejące

Podstawowym sposobem podnoszenia odporności ogniowej konstrukcji stalowych jest malowanie powłoką lakierową która pęcznieje w podwyższonej temperaturze , tworząc ochronną warstwę powietrzna.

W Polsce przez lata stosowany był polski zestaw farb pęczniejących „Ogniokor”, w którym nakładano dwie warstwy pęczniejące i jedną warstwę nawierzchniową- wszystkie na bazie farb poliwinylowych. W latach 90-tych system „Ogniokor” został zastąpiony amerykańskim system FlameControl,  w którym zastosowano cienko-powłokową farbą pęczniejącą FlameControl No 173. Warstwa podkładowa  (grunt) może być wykonana w sposób standardowy — najczęściej stosuje się powłokę epoksydową, a nawierzchniową warstwę wykonuje się najczęściej z farb poliuretanowych, ze względu na ich zalety estetyczne. Obecnie Farba „Flame Control” już nie jest produkowana w Polsce. Oferowane produkty zamienne, mają inne nazwy handlowe,, choć własności są podobne do oryginalnego systemu FlameControl. Dostępne produkty, to między innymi:

• Carboline Flame Stal
• Firetex FX6010
• Mercor mcr Polylack
• SteelGuard
• i inne.

Jednym z najważniejszych parametrów farby pęczniejącej jest grubość powłoki, gdyż to ona bezpośrednio wpływa na poziom odporności ogniowej chronionego elementu. Grubość powłoki jest bezpośrednio uzależniona od wskaźnika masywności (wskaźnika masywności U/A=obwód/powierzchnia profilu) oraz temperatury krytycznej.

W tab 33 zmieszczono  tabelę doboru minimalnej grubości farby pęczniejącej Flame Stal, prod. Carboline Polska sp. z o.o dla przekrojów otwartych.

Podstawowym ograniczeniem stosowania farb pęczniejących jest możliwość wytwarzania powłok o odporności ogniowej tylko do R60 (czasami do R90) , co w wielu obiektach jest niewystarczające.  W takich przypadkach stosuje się okładziny lub natryski , co opisano niżej.

Natryskowe powłoki niereaktywne

Natryskowe powłoki mają grubość od 10 do 50 mm. Umożliwiają uzyskanie okresu ognioodporności od 30 do 120 minut. Wykonane są z materiałów opartych na cemencie i gipsie zawierających włókna mineralne, spęczniony wermikulit lub/i inne lekkie kruszywa, lub masy wypełniające. Natryskowe powłoki nakładane są na budowie. i są szczególnie polecane dla elementów konstrukcji stalowej o skomplikowanych kształtach, niewidocznych w czasie użytkowania.

W przypadku, gdy izolowane są duże powierzchnie pionowe lub poziome, gdy izolacja może być narażona na uszkodzenia mechaniczne oraz gdy elementy narażone są na duże obciążenie dynamiczne, należy zastosować wzmocnienie w postaci zbrojenia. Jako zbrojenie stosuje się siatki stalowe lub spiralne z drutów stalowych. Etap natryskiwania powłoki na miejscu wymaga zastosowania wielu osłon, dlatego też jest to dosyć czasochłonna czynność.

Producentami natryskowych powłok ogniochronnych są m.in.:

• Albau,
• Promat ,

Płytowe okładziny ogniochronne

Zabezpieczenia z oklądzin płytowych ma zastosowanie w zakresach od 30 do 240 minut. Mają zastosowanie zarówno do izolacji konstrukcji, wydzieleń pożarowych, kanałów wentylacyjnych

Najczęściej stosuje się płyty na bazie:

• wełny mineralnej, które charakteryzują się  niewielką wagą, ok. 150 kg/m^{3 ,} co  powoduje niewielkie dociążenie chronionej konstrukcji,
• silikatów, które umożliwiają zabezpieczenie tylko do R120 i posiadają większy ciężar ( ok . 460 do ponad 800 kg/m³ ), ale dają większą estetykę i są proste w  montażu i samonośność izolacji.
  Płyty są nietoksyczne, bowiem są zbudowane na bazie produktów naturalnych, bez domieszek tak często spotykanych w produktach ppoż., jak np. azbest,
• gipsów  z płyt g-k o grubości ok. 12,5 mm (gipsowo -kartonowych). Płyty o zwiększonej odporności ogniowej mają symbol GKF lub GKFI (też na wilgoć)

Obecnie najpopularniejszymi płytami ogniochronnymi są płyty GKF zew względu na szeroki asortyment i podobieństwo  do powszechnie stosowanych płyt ogólnobudowlanych. Producentami płyt GKF, są m,in,:

• Knauf,
• Norgips,
• Siniat (Nida),
• Rigips

Przykładowo w systemie Rigips do obudowy ogniochronnych konstrukcji stalowych (profili otwartych lub zamkniętych ) stosuje się płyty Glasroc F (Ridurit; wg aprobaty technicznej AT-15-4148/2009) w formie zabudowy skrzynkowej uzyskując klasę odporności ogniowejR15 do R240.
Grubości płyt g-k należy dobierać do wymaganej odporności ogniowej w zależności od współczynnika masywności kształtownika stalowego na podstawie aprobat T.. Zwykle do zapewnienia odporności ogniowej R30 wystarcza płyta o grubości 10mm , a do R60 dwie płyty 2x10mm.

Okładziny z płyt wełny mineralnej o gęstości 150 kg/m³ belek i słupów stalowych  oferowane są przez wielu producentów, ale najważniejszym jest Rockwool
Płyty mineralne nie są odporne na uderzenia, dlatego stosuje się dodatkowo osłony z tynku na siatce lub płyty gipsowe STG z wykorzystaniem systemu stalowe szpilek spawanych do zabezpieczanego elementu.

Uzgadnianie projektu pod względem ochrony pożarowej

Budynki dla których wymagane jest uzgodnienie

Projekt dotyczący budynku należącego do jednej z 11 grup (zgodnie z rozporządzeniem [29]:

1. budynek zawierający strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II lub ZL V;
2. budynek należący do grupy wysokości średniowysokie, wysokie lub wysokościowe, zawierający strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III lub ZL IV;
3. budynek niski zawierający strefę pożarową o powierzchni przekraczającej 1000 m², zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, obejmującą kondygnację nadziemną inną niż pierwsza;
4. obiekt budowlany inny niż budynek, przeznaczony do użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w którym przewiduje się możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób na powierzchni do 2000 m2;
5. obiekt budowlany zawierający strefę pożarową PM, wolno stojące urządzenie technologiczne lub zbiornik poza budynkami, silos, oraz plac składowy albo wiata, jeżeli zachodzi co najmniej jeden z następujących warunków:
   • strefa pożarowa PM ma powierzchnię przekraczającą 5000  m²
   • strefa pożarowa PM ma powierzchnię przekraczającą 1000 m² i gęstość obciążenia ogniowego przekraczającą 500 MJ/
   • m^2,
   • powierzchnia wewnętrzna obiektu budowlanego przekracza 2000 m2 i gęstość obciążenia ogniowego przekracza 500 MJ/
   • m²,
   • występuje zagrożenie wybuchem;
6. garaż wielokondygnacyjny, garaż zamknięty jednokondygnacyjny wymagający zastosowania samoczynnego urządzenia oddymiającego lub stałego samoczynnego urządzenia gaśniczego wodnego oraz garaż ze stanowiskami postojowymi wielopoziomowymi o więcej niż 10 stanowiskach postojowych;
7. obiekt budowlany objęty obowiązkiem stosowania systemu sygnalizacji pożarowej, stałych urządzeń gaśniczych lub dźwiękowego systemu ostrzegawczego, na podstawie przepisów w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów;
8. stanowisko postojowe dla pojazdu przewożącego towary niebezpieczne oraz parking, na który jest usuwany pojazd przewożący towary niebezpieczne;
9. sieć wodociągowa przeciwpożarowa z hydrantami zewnętrznymi przeciwpożarowymi, przeciwpożarowy zbiornik wodny oraz stanowisko czerpania wody do celów przeciwpożarowych;
10. tunel o długości ponad 100 m;
11. obiekt jądrowy, o którym mowa w art. 3 pkt 17 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz.U. z 2014 r. poz. 1512 oraz z 2015 r. poz. 1505 i 1893

powinien być uzgodniony pod względem zgodności z przepisami przeciwpożarowymi.

Uzgodnienia wymaga też projekt odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego, a także zapewnienia drogi pożarowej do obiektu budowlanego, gdy ze względu na charakter lub rozmiar robót niezbędne jest sporządzenie projektu budowlanego, którego rozwiązania projektowe dotyczą warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, o którym mowa w ust. 1, uzgodnienie jest wymagane.

Ponadto zgodnie z rozporządzeniem [371] urządzenia przeciwpożarowe w obiekcie powinny być wykonane zgodnie z projektem uzgodnionym przez rzeczoznawcę ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. W tym wypadku Ustawodawca pozostawia wybór – możliwe jest wykonanie i uzgodnienie odrębnych projektów urządzeń przeciwpożarowych lub uzgodnienie projektów branżowych lub wielobranżowych, które zawierają projekty danych urządzeń.

W praktyce uzgodnienia wymaga więc większość obiektów – chociażby każdy, którego kubatura przekracza 1000 m³.

Odstępstwo od warunków ochrony pożarowej

Nowelizacja Prawa Budowlanego z 2020 roku (Dz.U. 2020 poz. 471) wprowadziła istotne zmiany w regulacjach, dotyczących odstępstwo od warunków ochrony pożarowej. Zmiany zmierzają do wprowadzenia jednoznacznych zasad w miejsce uregulowań niejasnych i obrosłych wieloma, często sprzecznymi  interpretacjami.  Stan aktualny zapisano w art 9 prawa budowlanego  [1], wersja od 20 stycznia 2025.

Wyraźnie rozróżniono dwie sytuacje, w których możliwe jest odstępstwo od warunków ochrony pożarowej:
1) budowa nowego obiektu,
2) nadbudowa / rozbudowa / przebudowa / zmiana sposobu użytkowania

Zasadnicza zmiana w prawie budowlanym dotyczy przypadku budowy nowego obiektu. Zmiana wprowadza nowe zadania  do etapu projektowania obiektu i uzgadniania go z rzeczozna2wcą p-poż.  przed złożeniem wniosku o pozwolenia na budowę.  Do wniosku o pozwolenia na budowę należy dołączyć wniosek o udzielenie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych ( w tym przypadku przepisów p-poż). Załącznikami do wniosku są:
1) ekspertyza, sporządzona  przez rzeczoznawcę ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, która powinna zawierać rozwiązania zamienne, takie, by po ich wdrożeniu nie spowodować pogorszenia zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia w stosunku do stopnia zagrożenia, który wystąpiłby w sytuacji bez odstępstw od przepisów p-poż,
2) jeśli projekt budowlany wymaga uzgodnienia z rzeczoznawcą p-poż – postanowienie  właściwego komendanta wojewódzkiego PSP, w którym wyrażono zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych zawartych w ekspertyzie (o którym mowa w ustawie [26], art 6a, ust.2).

Nowa procedura wprowadziła obostrzeniu, przydzielając dodatkowe zadania rzeczoznawcom p-poż, ale jeszcze w większym stopniu  projektantom, którzy w praktyce będą ponosili koszty dodatkowych obowiązków oraz wydłużenia czasu zatwierdzenia projektu budowlanego w tym  technicznego.
W rezultacie zgody na odstępstwo, udziela w drodze w drodze postanowienia, organ administracji architektoniczno-budowlanej, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę.
Zakłada się, że organ uzyskał upoważnienie ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, przy czym wniosek do ministra w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo organ administracji architektoniczno-budowlanej składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo decyzji o zmianie pozwolenia na budowę. Wniosek organu zawiera:
1) charakterystykę obiektu oraz, w miarę potrzeby, projekt zagospodarowania działki lub terenu, a jeżeli odstępstwo mogłoby mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie – również projekty zagospodarowania tych nieruchomości, z uwzględnieniem istniejącej i projektowanej zabudowy;
2) opinię organu wnioskującego wraz ze szczegółowym uzasadnieniem o konieczności wprowadzenia odstępstwa;
3) propozycje rozwiązań zamiennych;
4) w przypadku obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków lub do gminnej ewidencji zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską – pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków w zakresie wnioskowanego odstępstwa;
5) w przypadku odstępstwa od przepisów dotyczących bezpieczeństwa pożarowego: ekspertyzę i postanowienie  przekazane przez wnioskującego wraz z wnioskiem do organu.

W przypadku nadbudowy, rozbudowy, przebudowy lub zmiany sposobu użytkowania istniejących obiektów budowlanych oraz w przypadku dostosowywania tych obiektów do wymagań ochrony przeciwpożarowej, w szczególności przy usuwaniu stanu zagrożenia życia ludzi, rozwiązania zamienne w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej stosuje się na podstawie zgody udzielonej w postanowieniu komendanta wojewódzkiego PSP (o którym mowa wyżej)  bez wymogu uzyskiwania zgody na odstępstwo organu administracji budowlanej jak w przypadku nowo budowanego.

Powszechnie uważa się, że w sprawach dotyczących oddymiania, dróg ewakuacyjnych, stosowania SAP lub stałych urządzeń gaśniczych  Właściwe jest przedstawienie ekspertyzy technicznej z wynikami symulacji pożaru CFD, którą sporządza projektanta lub właściciel budynku w zależności od etapu postępowania.

Rzeczoznawca d/s ochrony przeciwpożarowej – deregulacja zawodu ?

Zadania rzeczoznawcy w Polsce -postulowane i rzeczywiste

Zadaniem polskiego rzeczoznawcy d/s ochrony przeciwpożarowej było (i nadal jest) uzgadnianie projektu budowlanego pod względem zgodności z przepisami przeciwpożarowymi, a nie był on (i nie jest) uprawniony do ustalania warunków pożarowych, w szczególności podstawowych (bazowych).
Praktyka wskazuje, że wbrew tym ustaleniom rzeczoznawca faktycznie jest umiejscawiany w czasie opracowania tak zwanego operatu p-poż, który jest podstawowym opracowaniem, wymaganym na etapie opracowania założeń, koncepcji, projektu budowlanego oraz projektów technicznych. Należy podkreślić, że takie podejście jest zwyczajowe, a w istocie wymagania p-poż są określone w warunkach technicznych oraz normach i do prawidłowego ich stosowania zobowiązany jest projektant obiektu.
Rzeczoznawca stwierdza jedynie zgodność rozwiązań zastosowanych przez Projektanta z właściwymi przepisami i to już post-faktum, gdy wprowadzanie zmian jest często trudne, a na pewno kosztowne.
Dlatego środowisko projektantów i inwestorów od dawna oczekiwało, że w ramach tzw. „deregulacji zawodów” polskie prawo w zakresie uczestnictwa rzeczoznawcy p-poż w procesie przygotowania inwestycji budowlanej- zostanie dostosowane do rzeczywistości.
W krajach Unii Europejskiej rzeczoznawca do spraw pożarowych spełnia rolę konsultanta dla Projektanta i doradztwa (Francja), lub rzeczoznawcy ubezpieczyciela (Wielka Brytania), lub specjalnego weryfikatora (Niemcy)
W Niemczech specjaliści instytutu kontroli technicznej (najczęściej VdS)uczestniczą w opracowaniu projektu już od fazy koncepcji, zgodnie z zasadą, że im później zostanie odkryty błąd, tym trudniejsze i bardziej kosztowne będzie jego usunięcie. Niezależni rzeczoznawcy VdS kontrolują też instalacje p-poż po ich wykonaniu i podczas eksploatacji.

Polski realizm z czasów powszechnie państwowych trwa

W Polsce rolę kontroli obiektów pod względem ochrony p-poż nie pełnią niezależni specjaliści, rzeczoznawcy, w pełni zależna jednostka państwowa (Straż Pożarna). Pod oczekiwania i wymogi jednostek państwowych przygotowuje się projekty inwestycji komercyjnych – zupełnie niepaństwowych. Mechanizmy znane z powszechnej własności państwowej są zastosowane do nowej rzeczywistości – własności prywatnej w warunkach komercyjnych ubezpieczeń budynków i budowli w zasadzie z pominięciem ich sprawczej roli w regulacjach wymogów, dotyczących bezpieczeństwa pożarowego. Mechanizmowi zachowawczemu sprzyja, a nawet potęguje go instytucja „odstępstw od przepisów ochrony pożarowej”, tzn konieczność uzyskania zgody na drobne nawet odstępstwo od sztywnych przepisów właściwego wojewódzkiego komendanta Państwowej Straży Pożarnej, a w wielu przypadkach nawet Ministra, właściwego do wydania przepisów pożarowych.

Zadania rzeczoznawcy w Polsce po deregulacji zawodów (2015)

Ustawa o deregulacji zawodów została ogłoszona 5 sierpnia 2015 roku [372] i objęła swym zakresem również zawód rzeczoznawcy p-poż. Niestety deregulacja i zmiana roli rzeczoznawcy jest pozorna. W istocie bez zmian pozostaliśmy w systemie znanym od czasów powszechnej własności państwowej, (czyli sprzed 1989 roku). Nadal rzeczoznawca stwierdza jedynie zgodność projektu z przepisami – które są często niespójne, ale co gorsza nie nadążają za postępem metod projektowania i stanem technologii oraz wiedzy o zabezpieczeniach pożarowych, czyli są zachowawcze, blokujące postęp i innowacyjność. Oczywiste jest, że większość rzeczoznawców w Polsce spełnia podobna rolę – promuje projekty i rozwiązania zachowawcze, blokuje postęp i innowacyjność.

Dawne (i dotychczasowe) zasady uzgadniania projektu

Dotychczasowe zasady uzgadniania projektu

przepisach techniczno-budowlanych oraz przepisach przeciwpożarowych uzgadnia się po przedstawieniu przez projektanta lub inwestora postanowienia właściwego dla miejsca lokalizacji inwestycji komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej,
Rzeczoznawca po uzgodnieniu projektu budowlanego obiektu budowlanego jest zobowiązany do przesłania, w terminie 14 dni od dnia uzgodnienia, zawiadomienia o uzgodnieniu projektu budowlanego do właściwej komendy wojewódzkiej PSP. Nadzór nad działalnością rzeczoznawców sprawuje Komendant Główny PSP przy pomocy Komendantów Wojewódzkich PSP Komendant Główny PSP może udzielić rzeczoznawcy upomnienia lub skierować go na ponowny egzamin, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w jego działalności, a gdy wymienione nieprawidłowości miały istotny wpływ na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektów – może go odwołać z funkcji rzeczoznawcy i unieważnić jego akt powołania.

Zakres, tryb i zasady uzgadniania projektu budowlanego obiektów usytuowanych na terenach zamkniętych regulują odrębne przepisy. Podstawę uzgodnienia warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu stanowią dane przedstawione przez, obejmujące w szczególności:
1) powierzchnię, wysokość i liczbę kondygnacji,
2) odległość od obiektów sąsiadujących,
3) parametry pożarowe występujących substancji palnych,
4) przewidywaną gęstość obciążenia ogniowego,
5) kategorię zagrożenia ludzi, przewidywaną liczbę osób w poszczególnych pomieszczeniach i na każdej kondygnacji,
6) ocenę zagrożenia wybuchem pomieszczeń oraz przestrzeni zewnętrznych,
7) podział obiektu na strefy pożarowe,
8) klasę odporności pożarowej budynku oraz klasę odporności ogniowej i stopień rozprzestrzeniania ognia elementów budowlanych,
9) warunki ewakuacji, oświetlenie awaryjne (ewakuacyjne i zapasowe) oraz przeszkodowe;
10) sposób zabezpieczenia przeciwpożarowego instalacji użytkowych, a w szczególności: wentylacyjnej, ogrzewczej, gazowej,elektroenergetycznej, odgromowej;
11) dobór urządzeń przeciwpożarowych w obiekcie budowlanym, dostosowany do wymagań wynikających z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej i przyjętego scenariusza rozwoju zdarzeń w czasie pożaru, a w szczególności: stałych urządzeń gaśniczych, systemu sygnalizacji pożarowej, dźwiękowego systemu ostrzegawczego, instalacji wodociągowej przeciwpożarowej, urządzeń oddymiających, dźwigów przystosowanych do potrzeb ekip ratowniczych;
12) wyposażenie w gaśnice;
13) zaopatrzenie w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru;

Czy deregulacja ?

Wbrew oczekiwaniom Architektów i społeczności budowlanej zmiany mają charakter kosmetyczny: w zasadzie zachowują wszystkie dotychczasowe, krytykowane mechanizmy opracowania i uzgadniania projektów budowlanych i nie dostosowują ich do praktyki europejskiej oraz potrzeb współczesnej, europejskiej praktyki, w tym dla społeczeństwa informatycznego i innowacyjnego. Nie wprowadzono zmian merytorycznych, a wprowadzone mają w większości charakter porządkujący i uszczegóławiający.
Utrzymano obowiązek Architekta (Projektanta), dotyczący zapewnienia zgodności dokumentacji projektowej z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej i uzgodnienia jej pod tym względem ze znaną w Polsce instytucją Rzeczoznawcy.
Wprowadzono zmiany pozorne, polegające na tym, że część regulacji zawartych dotąd w rozporządzeniu przeniesiono do ustawy.

Projekt budowlany obiektu budowlanego istotnego ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem oraz projekt urządzenia przeciwpożarowego wymagają uzgodnienia z rzeczoznawcą pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Rodzaje obiektów budowlanych, których projekty budowlane wymagają uzgodnienia, a zatem i tych, w stosunku do których Państwowa Straż Pożarna ma prawo zająć stanowisko przed przystąpieniem do użytkowania (art. 6 ust. 6), określa nowe rozporządzenie, , które określa też:
1) podstawowe dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego, które powinny stanowić podstawę uzgodnienia,
2) szczegółowe zasady i sposób dokonywania uzgodnień projektu budowlanego,
3) wzór pieczęci potwierdzającej uzgodnienie projektu budowlanego obiektu budowlanego,
4) sposób i szczegółowy zakres zawiadomienia o uzgodnieniu projektu budowlanego.
Do ustawy przeniesiono część regulacji zawartych dotąd w Rozporządzeniu, a mianowicie art. 6d.
1. Rzeczoznawca może uzgodnić projekt budowlany obiektu budowlanego bez uwag lub z uwagami. Uzgodnienie projektu budowlanego obiektu budowlanego potwierdza się przez opatrzenie go pieczęcią i podpisem.
2. Rzeczoznawca przesyła zawiadomienie o uzgodnieniu projektu budowlanego obiektu budowlanego komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej właściwemu dla miejsca lokalizacji inwestycji w terminie 14 dni od dnia uzgodnienia projektu budowlanego.
3. Zawiadomienie o uzgodnieniu zawiera oznaczenie autora dokumentacji projektowej, nazwę i lokalizację obiektu oraz dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej obiektu budowlanego.
4. W przypadku projektu budowlanego obiektu budowlanego, któremu na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych nadano klauzulę „tajne” albo „ściśle tajne”, nie sporządza się zawiadomienia o jego uzgodnieniu.
Art. 6e.
1. Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej właściwy dla miejsca lokalizacji obiektu do dnia uzyskania pozwolenia na jego użytkowanie unieważnia uzgodnienie projektu budowlanego obiektu budowlanego, który zawiera rozwiązania niezgodne z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej mające istotny wpływ na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu budowlanego.
2. Uzgodnienie projektu budowlanego obiektu budowlanego unieważnia się w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.
3. Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej informuje niezwłocznie właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej oraz organ nadzoru budowlanego
o unieważnieniu uzgodnienia.
4. W przypadku unieważnienia uzgodnienia komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej właściwy dla miejsca lokalizacji obiektu budowlanego może na wniosek inwestora:
1) w przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuścić możliwość spełnienia wymagań ochrony przeciwpożarowej w sposób inny niż określony w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej, jeśli we wniosku wykazano spełnienie warunków, o których mowa w art. 6a ust. 1; przepis art. 6a ust. 2 stosuje się odpowiednio;
2) w drodze postanowienia uzgodnić poprawiony lub opracowany na nowo projekt budowlany obiektu budowlanego.
Inwestor do wniosku o uzgodnienie projektu budowlanego obiektu budowlanego dołącza co najmniej 5 egzemplarzy tego projektu
W ustawie uszczegółowiono tryb, o którym mowa w art. 56 ustawy, wprowadzając następujące regulacje:
Inwestor jest obowiązany zawiadomić komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej właściwego dla miejsca lokalizacji inwestycji o zakończeniu budowy obiektu budowlanego istotnego ze względu na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem i o zamiarze przystąpienia do jego użytkowania, w celu zajęcia przez tego komendanta stanowiska, o którym mowa w art. 56 ustawy.
Komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej przy zajmowaniu stanowiska niezwłocznie zawiadamia właściwego komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej oraz organ nadzoru budowlanego o zastrzeżeniach do rozwiązań zawartych w projekcie budowlanym uzgodnionym pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej przez rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.
W ustawie dodano rozdział 2a, w którym wniesiono regulacje, dotyczące rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, umiejscowione dotąd przeniesiono z rozporządzeniu.

 

Przykłady rachunkowe

Przykład 1 [Obciążenie ogniowe, strefy pożarowe]

Dokonać podziału na strefy pożarowe budynku hali przemysłowej pokazanego na rys P1.

Rys. P1 Schemat konstrukcji do przykładów: a)  typy analizy w przykładach, b) schemat 3D hali, c) przekrój przez halę i ilustracja pożaru wewnątrz strefy pożarowej

Hala przemysłowa o wymiarach ok. 42×20 m składa się z czterech części A,B,C,D, przeznaczonych do innych funkcji:

część – strefa- budynek A: produkcyjna przemysłu motoryzacyjnego wyposażona w obrabiarki oraz lokalne miejsca składowania materiałów oraz wyrobów,
część – strefa- budynek B: magazyn wyrobów gotowych ułożonych w paletach drewnianych i opakowane w folią oraz  magazyn akumulatorów i olejów  zagrożony wybuchem,
część – strefa- budynek C: budynek biurowy dla pracowników zakładu.  posiadający antresolę,
część – strefa- budynek D: sklep zakładowy i biuro dla klientów.

Podział budynku na strefy funkcjonalne i zagrożenia pożarem

W budynku hali wydzielono cztery strefy pożarowe, związane z różnym zagrożeniem pożarowym i  pokrywające się z podziałem funkcjonalnym budynku):
A -PM_a i B – PM_b  o różnym  obciążeniu ogniowym  części produkcyjno-=magazynowej budynku, oraz innym zagrożeniu wybuchem: w strefie A-PM_a – brak zagrożenia wybuchem ; w strefie B-PM_b zagrożenie wybuchem składowanych  wyrobów,
C – ZLI i D – ZLIII o różnym  zagrożenie pożarowym ludzi,

Strefa A-PM_a

Powierzchnia podłogi w strefie  $A_{f,A} = A_{f,A} = 194 m^2 $,
gdzie:
0,4- grubość cokołu pod ścianą zewnętrzną (odległość krawędzi podłogi od zewnętrznego lica obudowy )

0,25 – grubość ściany przeciw pożarowej 1 oraz 2

Obciążenie ogniowe:

materiały drzewne (Europalety)  i folie do opakowania palet  500 kg,
tab.17 – $H_{ui}=20 \, MJ/kg$
oleje 200 l \cdot 0.8 kg/l =  160 kg ,
tab.17 – $H_{ui}=45 \, MJ/kg$

($\ref{26}) \to$ charakterystyczne obciążenia  ogniowe
$Q_{fi} = 500 \cdot 20 \cdot 1 + 160 \cdot 45 \cdot 1 = 17200 \, MJ$

($\ref{28}) \to$ gęstość obciążenia ogniowego
$q_{f,k} = \cfrac{17200}{194} = 89 \, MJ/m^2$

Dopuszczalna powierzchnia strefy dla pomieszczenia:
o gęstości obciążenia ogniowego  q_{f,k} = 89 \, MJ/m^2 \, < 500 MJ/m^2$
nie zagrożonego wybuchem

tab.9  $ A_{f,dop}  =  20 000 \,m^2 \, >  104 \, m^2  \to $ nie jest wymagany podział dalszy podział pomieszczenia na strefy pożarowe.

Strefa B – PM_b

Powierzchnia podłogi w strefie
$A_{f,B} = A_{f,A} = 194 \, m^2 $

Obciążenie ogniowe

materiały drzewne (Europalety)  i folie do opakowania palet  3000 kg,
tab.17 – $H_{ui}=20 \, MJ/kg$
oleje 300 l \cdot 0.8 kg/l =  240 kg ,
tab.17 – $H_{ui}=45 \, MJ/kg$

($\ref{26}) \to$ charakterystyczne obciążenia  ogniowe
$Q_{fi} = 3000 \cdot 20 \cdot 1 +240 \cdot 45 \cdot 1 = 70800 \, MJ$

($\ref{28}) \to$ gęstość obciążenia ogniowego
$q_{f,k} = \cfrac{70800}{194} = 365 \, MJ/m^2$

Dopuszczalna powierzchnia strefy dla pomieszczenia:
o gęstości obciążenia ogniowego  q_{f,k} = 365 \, MJ/m^2 \, < 500 MJ/m^2$

zagrożonego wybuchem

tab.9  $ A_{f,dop}  =  8 000 \,m^2 \, >  104 \, m^2  \to$ nie jest wymagany podział dalszy podział pomieszczenia na strefy pożarowe.

Przykład 2 [ Obciążenie pożarowe z kombinacji obciążeń mechanicznych]

Wyznaczyć obciążenie obliczeniowe mierzone siłą przekrojową w temperaturze normalnej  i obciążenie pożarowe  dla słupa osiowo ściskanego,  przy następujących  siłach osiowych wywoływanych obciążeniami różnej natury.

Obciążenie słupa (przekrojowe siły osiowe) od prostych obciążeń

siła od obciążeń stałych G
$N_{Ek,G} = 600 \,kN$,
artykuł  kombinacje obciążeń $\to$  redukcyjny współczynnik kombinacyjny  $\xi = 0,85$

siła od obciążeń zmiennych Q
Q $N_{Ek,G} = 750 \,kN$,
w tym  siła od odziaływania:

śniegu
S  $= 200 \, kN$;
(tab.1 – kombinacje)$ \to \psi_0 =0,5 , \psi_1 = 0,2$

wiatru
W $=100 \, kN$
(tab.1 – kombinacje)$ \to  \psi_0 =0,6 , \psi_1 = 0,2$

obciążenia użytkowego powierzchni  kategorii B (biura)
$Q_B =450 \, kN$
(tab.1 – kombinacje)$ \to  \psi_0 =0,7 , \psi_1 = 0,5$

Kombinacje obliczeniowe (w warunkach normalnej temperatury) ($\ref{32}$):

Najniekorzystniejsza kombinacja obliczeniowa – [G redukowane , wiodące obciążenie $Q_B$ ]:
$N_{Ed} = 0,85 \cdot 1,35 \cdot 600 + 1,5 \cdot (0,5 \cdot 200 + 0,6 \cdot 100+1,0 \cdot 450) = 1603,5 \, kN$

Sprawdzenie kombinacji  [ G bez redukcji, wszystkie Q redukowane ]:
$N_{Ed} = 1,35 \cdot 600 + 1,5 \cdot (0,5 \cdot 200 + 0,6 \cdot 100 + 0,7 \cdot 450) = 1523 \, kN$

Kombinacja „pożarowa” ($\ref{31}$)

$ N_{fi,d}= 600 + 0,5 \cdot  450 + 0,0 \cdot 200 +0,0 \cdot 100$ + „Q_{fi}” = 825 kN + „Q_{fi}”

Współczynnik pożarowy w temperaturze normalnej:
$\eta_{fi,0} = \cfrac{1603,5}{825}= 0,51

Współczynnik redukcyjny „pożarowy” ($\ref{33}$)

$\eta_{fi}= \cfrac{600 + 0,5 \cdot 450}{1,35\cdot 600 + 1,5\cdot 450}=  0,56

Z rys. 3 dla:
$\cfrac{Q_{k1}}{G_k}= \cfrac{450}{600}= 0,75$
$\psi_{1,1}= \psi_{1, Q_B} = 0,5$
odczytujemy $\eta_{fi}=0,56$, czyli zgodnie z rezultatem otrzymanym analitycznie .

Obliczeniowe obciążenie pożarowe

$ N_{fi,d}= 0,56 \cdot 1603,5 = 898 \, kN$

Przykład 3 [Metoda A i B dla słupów żelbetowych]

Opracowano na bazie przykładu  3  z pracy [18]

Sprawdzić, czy słup  o danych niżej spełnia wymagania klasy odporności ogniowej R60:

• długość słupa $l= 3,50 \, m$
• żelbet C20/25 – B500
• przekrój prostokątny  $bxh = 40×40 \, cm$ ,
  $A_c =40 \cdot 40= 1600 \, cm^2$ ; moment bezwładności $I_x=I_y = 40\cdot  40^3/12 = 213333 \, cm^4 ;
  promień bezwładności $i=sqrt{213333/1600}= 11,5 \, cm$,
• zbrojenie 4 #16 – $A_s= 8,04 \, cm^2$
• strzemiona  Ø 10,
• otulenie   $c_{nom} = 25 \, mm$; otulenie osiowe  $a= 25+16/2= 33 \, mm$
  Uwaga: pracy (Woźniak G, Turkowski P, Projektowanie konstrukcji z betonu z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 2, ITB, Warszawa 2023)),przykład 3  wyliczono $a=43$ , bo przyjęto, że otulina $c_{nom}$ otulina strzemiona. Definicja otuliny wskazuje jednak, że  jest to otulenie prętów nośnych, a strzemiona są zbrojeniem na ścinanie (i/klub skręcanie)  nie uczestniczącym w przenoszeniu siły osiowej w słupie szczególnie w warunkach pożarowych.
• nośność słupa na ściskanie  obliczona zgodnie z zasadami normy [19]
  $N_{Rd}= 2630 \, kN$
• obciążenia słupa mechaniczne i pożarowe, a także współczynnik redukcyjny obciążenia pożarowego $\eta_{fi}$ wyznaczono w przykładzie 2.

Stopień zbrojenia przekroju
$ (\ref{19}) \to \omega= \cfrac{8,04 \cdot 500/1,15}{40\cdot 40\cdot 20/1,4}= 0,153$

Metoda A

Sprawdzenie warunków stosowania metody A

• konstrukcja usztywniona -OK
• długość efektywna $l_{fi,0}  \approx l_o =0,7 \cdot 3,50 = 2,45 \, m$ – OK
• mimośród pierwszego rzędu $e=  0/1935 \le e_{max} = 0,15 \cdot 400= 60 \, mm$ – OK
• pole przekroju zbrojenia $A_s = 8,04 \, cm^2 \le 0,04 \cdot 40\cdot 40 = 65 \, cm^2$  – OK

Współczynnik wykorzystania przekroju (współczynnik redukcyjny poziomu obciążenia)

$(\ref{7}) \to  \mu_{fi}= \cfrac {898} {2630}= 0,34$,
gdzie $N_{fi,Ed}= 898 \, kN$ wyznaczono w przykładzie 2.

Uwaga: w pracy (Woźniak G, Turkowski P, Projektowanie konstrukcji z betonu z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 2, ITB, Warszawa 2023)),przykład 3  wyliczono $\mu_{fi}=0,43$  po zastosowaniu niewłaściwych  formuł kombinacyjnych dla wyznaczenia $N_{fi,Ed}$.

Odporność ogniowa słupa

wyliczona odporność ogniowa $ (\ref{12}) \to$
$R= 120 \cdot [ ( 44,7 + 4,8+24,5 +36+ 0)/120] ^{1,8}= $ 103  min

gdzie:
$R_{\eta,fi} = 83 \left ( 1,00 – 0,34 \cdot \cfrac{1 + 0,153} {0,85/1,0}\right ) = 44,7 $,
$R_a=1,60\cdot (33 – 30)=4,8 $ ; $ 25 \, mm \le a= 33 \le 80 \, mm$,
$R_l = 9,60 \cdot (5- 2,45)= 24,5 $ ;  $2 \, m \le l_{fi,0} = 2,45 \le 6 \, m$,
$R_n=0$ dla n=4 (tylko 4 pręty w narożach),
$b’= \cfrac{2\cdot 1600}{400+400}= 400 \, mm$ ; $ 200 \, mm \le 400 \le 450 $
$R_b=0,09\cdot 400= 36

Z tab.21 oszacowanie odpornośći ogniowej słupa jest mniej precyzyjne, bowiem dane: b/a=400/33 ;  $\mu_{fi}=0,34$ wymagaja wielowymiarowej  interpolacji. Szacunkowo można stwierdzić , że $ 90 < R< 120 \, min$,

więc słup spełnia wymagania klasy odporności ogniowej R60

Metoda B

Sprawdzenie warunków stosowania metody B

• konstrukcja usztywniona -OK
• długość efektywna $l_{fi,0}  \approx l_o =0,7 \cdot 3,50 = 2,45 \, m$ – OK
• mimośród pierwszego rzędu $e=  0/1935=0 \, mm$;  $e/b=0/400=0 \le o,o25$ -OK
• smukłość słupa
  ($\ref{16}) \to$ \lambda_{fi}  = \sqrt{12}\cdot \cfrac{245}{40} = 21,2 \le 30$ – OK

Względna siła osiowa w słupie $n$  wyznaczona jak dla warunków normalnych $\to$

$(\ref{13}$  n = \cfrac {898} {1844,7}= 0,49$
gdzie:
$(\ref{21}$  $N_{Rd,fi)= 0,7 \cdot(A_c\cdot f_{cd}+A_s \cdot f_{yd})=  0,7 \cdot(1600\cdot20/1,4+ 8,04 \cdot 500/1,15)\cdot 10^{-1} = 1844,7 \, kN$
$N_{fi,Ed}= 898 \, kN$ wyznaczono w przykładzie 2.

Z tab. 22  dla $n=0,49$ i $ przekroju 400/33 oszacowano odporność słupa $60 \le R \le 90$

więc słup spełnia wymagania klasy odporności ogniowej R60,

ale oszacowania metodą A i B istotnie różnią się.

Metoda C ( tab C1 EC2)

W tablicach C.1 do C.9 normy  [5] podano informacje służące do oceny słupów w konstrukcjach usztywnionych, w przedziale szerokości do 600 mm i smukłości do $\lambda = 80,$ przy standardowym oddziaływaniu pożaru, które opracowano stosując metodę przedstawioną w załączniku B.3 „Ocena przekroju żelbetowego poddawanego działaniu momentu zginającego i obciążenia osiowego, przy użyciu metody opartej na oszacowaniu krzywizny”.

Z interpolacji wartości  z tablicy C1 [5] dla najmniejszej smukłości słupa ujętej w tablicy $\lambda=30} uzyskuje się wytrzymałość
ok R120,
co jest bliskie do rezultatu uzyskanego metodą A.

Przykład 4 [Weryfikacja pożarowa: słupa, belki i płyty wielokondygnacyjnego budynku żelbetowego]

Opracowano na bazie przykładu  4.2 pracyVassart i in. (2914)  [373], przykład opracowany przez Roberta F., CERIB, France.
Projekt elementów s sytuacji obliczeniowej (niepożarowej) został  przedstawiony  pracy [374].

Sprawdzić  w sytuacji pożarowej wybrane elementy:  słup, belkę  i płytę budynku wielopiętrowego z parkingiem podziemnym, przeznaczonym na biura  i przedstawionym ba rys.P7-1 do P7-4.

Rys P7-1 Przekrój poprzeczny budynku żelbetowego z przykładu

Rys P7-2 Rzut budynku żelbetowego z przykładu

W przykładzie zostanie przeprowadzone sprawdzenie w warunkach pożarowych  następujących elementów:

• belka B 2/(A-B) teowa, ciągła  w osi 2, która jest belką ciągłą o długości 7,125 m. szerokości $b_w$ 250 mm i  grubości płyty (pas górnego)$_hs=18 \, mm$ i wysokości całkowitej belki $h= 400 \, mm$. Słup jest wykonany żelbetu C30/37 -B500_B
• słup S 2/B  o długości $l= 4 \,m$ na kondygnacji  -1 (piwnica), efektywną długość  $l_0 =3,1 \, m$ i smukłość  w normalnych temperaturach $\lambda= 22,5$. Słup ma przekrój kwadratowy  o boku $b= 500 \, mm$.  Belka jest wykonana z żelbetu C25/30- B500_B
• płyta stropowa P (1-2)/(A-B) oparta na belkach (A1 i B2) dwukierunkowo zbrojona, płaska o grubości $h_s = 180 \, mm$. Szerokość płyty w kierunku x-x jest równa $a_y = 6 ,oo \, m$, a w kierunku y-y jest równa $ a_x = 7,125 \, m.

Klasa ekspozycji XC3, otulenie zbrojenia głównego $c_{nom}= 30 \, mm$

Analizowane elementy S1, B1, P1 pokazano na rys,. P7-3 .

Rys. P7-3 Fragment rzutu z analizowanymi elementami i oznaczeniem kierunków

Płyta  P (1-2)/(A-B)

Na rys. P7-4 pokazano przekrój przez płytę stropową, wykonaną jako gęstożebrowa z pustakami o grubości 180 mm ułożonymi w kierunku osi  literowych. Wraz z nadlewka 50 mm strop ma grubość 230 mm.

Rys.  P7-4 Przekrój  X-X rzez strop: a) YY przez  żelbetowe belki stropowe, b) Y-Y przez pustaki i żebra

Nośność stropu gęsto żebrowego jest limitowana nośnością żebra stropowego,  które pożarowego jest traktowane jako płyta żelbetowa, ponieważ żebra ssą ukryte w płycie i stanowią jej wewnętrzną część. Niekorzystnym scenariuszem pożarowym jest pożar działający na strop od dołu. W takiej sytuacji miarodajne jest dolne utulenie osiowe zbrojenia żeber, które wynosi:

$a= 30 (c_{nom}+ 6 (średnica strzemiona) + 12/2= 42 \, mm$

Tabelarycznie wyznaczona odporność ogniowa płyty  o grubości $ h_s=h_1+h_2 = 180+50=230 \, mm$

wynosi
(tab 27) $\to$ R> 120 min

Belka  B 2/(A-B)

Belka jest ciągła o długości obliczeniowej przęsła skrajnego $l= 1,025 \cdot 7 = \approx 7,18 / , m$

Belka ma stałą szerokość $b_w= 250 \, mm$ i jest zbrojona jednowarstwowo . W prześle otulenie osiowe dolnego zbrojenia wynosi $a_l =44 \mm$ , a  górnego $a_u = 42 \, mm$

Dane tabelaryczne tab 25 i 26 dotyczą belek, które mogą być narażone na ogień z trzech stron. W przykładzie górna strona jest izolowana płytami przez cały okres odporności ogniowej, więc warunek podstawowy jest spełniony. W przykładzie redystrybucja momentu zginającego w temperaturze  nie przekracza  15%, więc z tabeli dla belek ciągłych (a nie swobodnie podpartych).

Tab 26 $\to $ dla R120 mamy podane dwa punkty: $b_{min}/a$ :400/35 ; 300/45
Dla szerokości belki $

z interpolacji  między wartościami: R120 dla 300/35 ; R180 400/50  dla b=250 mamy
$a_{min} = 35 + (45-35)/(300- 200) \cdot (250-200) = 40 \, mm$
Ponieważ $a= 43 > 30 \, mm$, to belka ma wytrzymałość ogniową  min R120.

Słup S 2/B

Dane z analizy statycznej słupa

Analiz słupa w  sytuacji obliczeniowej (niepożarowej) przedstawione w  pracy [374]. Wybrane wyniki, istotne dla prowadzonej analizy są następujące:

• przekrój $axb= 500×500 \, mm$,  $A_c= 50 \cdot 50=2300 \, cm^2$
• żelbet  C30/37 – B500,
• klasa ekspozycji XC2-XC3,
• długość obliczeniowa (wyboczeniowa)  $l_o = 3,1 \cdot 1,05= 3,35 \, m$,
• smukłość   ($\ref{16}) \to$ \lambda_{fi}  = \sqrt{12}\cdot \cfrac{325}{50} = 22,5
• $N_{Ed,0}= 4384 \, kN$
• $M_{Ed,0}=42\, kNm$
• zbrojenie podłużne 12 #20 – $A_s= 37,7 \, cm^2$
• strzemiona  Ø 12,
• otulenie   $c_{nom} = 30 \, mm$
• otulenie osiowe  $a= 30 + 12 + 20/2= 52 \, mm$

Sprawdzenie czy można  zastosować metodę A

(${8}$) $ l_{fi,0}= 3,1 >  3 \, m\to$ nie można stosować metody A

Sprawdzenie warunków metody B

$(\ref{13}) \to$ $ \lambda_{fi,0}= 22,5  \le 30 $  OK

$(\ref{9}) \to$  mimośród sił $ e=\approx \cfrac{42} {4384} = 10 \, mm \le  e_{max} = 75, mm \to $ OK
$(\ref{10}) \to$  $e_{max}= 0,15 \cdot 500= 75 \, mm   \quad  i \quad  500 \le 75 \le 0,4 \cdot 500= 200$

$(\ref{14}) \to$   e/b= cfrac{10}{500}= 0,02 \le 0,25 \to$ OK

$ (\ref{19}^1) \to$ fizyczny stopień zbrojenia $\omega= \cfrac{37,7 \cdot 500/1,15}{2500\cdot 30/1,4}=0,26 $
$0,1 \le \omega=0,26  \le 1,0 \to$ OK

$N_{Rd}= (37,7 \cdot 500/1,15+ 2500 \cdot 30/1,4)\cdot 10^{-1} = 6996 \, kN$

$(\ref{13}) \to$ względna siła osiowa n \approx \cfrac {4384} {6996}= 0,63$|
$\\0,15 \le 0,63 \le 0,7$ OK

Dane tabelaryczne metody B

tab 22 dla n=0,63 i $\omega= 0,26$ $\to$  R90 . Na rys. P7-5 pokazano sposób  interpolacji wartości w tab,22.

Rys. P7-5 Interpolacja odporności ogniowej słupa  S2/B z tab. 22 (na podstawie  [373], ta. 4.3.2)

 

Przykład 3 [Wymagana odporność ogniowa  słupa, rygla i płatwi hali]

w opracowaniu

Przykład 4 [ Wymagana odporność ogniowa blachy fałdowej pokrycia dachu]

w opracowaniu

Przykład 5 [ Temperatura krytyczna stalowego słupa, rygla i płatwi hali ]

w opracowaniu

Literatura

1. Prawo budowlane, ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. [ t.j. Dz. U. 2024 poz. 725]
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, [t.j. Dz.U.2022.0.1225]
3. PN-EN 1990:2004, Eurokod: Podstawy projektowania konstrukcji
4. PN-EN 1991-1-2: 2006+ AC: 2009, Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-2: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania na konstrukcje w warunkach pożaru
5. PN-EN 1992-1-2: 2008 +AC+ Ap1, Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu, Część 1-2: Reguły ogólne, projektowanie z uwagi na warunki pożarowe
6. PN-EN 1993-1-2: 2007/NA: 2010, Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych – Część 1-2: Reguły ogólne – Obliczanie konstrukcji z uwagi na warunki pożarowe
7. PN-EN 1994-1-2: 2008 Eurokod 4. Projektowanie zespolonych konstrukcji stalowo-betonowych : Część 1-2: reguły ogólne, projektowanie z uwagi na warunki pożarowe
8. PN-EN 1995-1-2, Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych – Część 1-2: Postanowienia ogólne – Projektowanie konstrukcji z uwagi na warunki pożarowe
9. PN-EN 1996-1-2:2010 /NA:2010 . Projektowanie konstrukcji murowych. Część 1-2: Reguły ogólne – Projektowanie z uwagi na warunki pożarowe
10. PN-EN 1999-1-2: 2007, Eurokod 9: Projektowanie konstrukcji aluminiowych – Część 1-2: projektowanie konstrukcji na wypadek pożaru
11. Access-Steel, Dokument SD007a-PL-EU [https://www.piks.com.pl/access-steel/do-pobrania/]
12. Vassart O., Zhao B.,  Cajot L., G., Robert F.,  Meyer U., Frangi A.,  (Ed. M.Poljanšek M. at al,  Eurocodes: Background & Applications Structural Fire Design,  European Commission Joint Research Centre Institute for the Protection and Security of the Citizen,  Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2014
13. Walls R., An Introduction to Structural Fire Engineering, Notes of University of Stellenbosch, 2015
14. ECCS TC 3, ECCS Model Code on Fire Engineering, 2001, [https://www.steelconstruct.com/site/index.php?module=store&target=publicStore&id_category=3&id=4 ]
15. Access-Steel, Dokument SD006a-PL-EU [https://www.piks.com.pl/access-steel/do-pobrania/]
16. PN-EN-1991-1-2, Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje : Część 1-2: Odziaływanie ogólne – oddziaływanie na konstrukcje w warunkach pożaru
17. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ( t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1130, 1907,1940 ze zmianami z dnia 21 grudnia 2001 r. i późniejszymi
18. Woźniak G, Turkowski P, Projektowanie konstrukcji z betonu z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 2, ITB, Warszawa 2023
19. PN-EN 1992-1-1:2024-05, Eurokod 2 – Projektowanie konstrukcji z betonu – Część 1-1: Reguły ogólne oraz reguły dla budynków, mostów i konstrukcji inżynierskich
20. Access-Steel, Dokument SD004a-PL-EU [https://www.piks.com.pl/access-steel/do-pobrania/]
21. Access-Steel, Dokument SD005a-PL-EU [https://www.piks.com.pl/access-steel/do-pobrania/]
22. Instytut Techniki Budowlanej, Aprobata Techniczna ITB AT-15-9175/2015, Carboline Polska sp. z o.o.,  Zestawy wyrobów malarskich do ogniochronnego zabezpieczania konstrukcji systemem FLAME STAL Fire Proof Solvent
23. Woźniak G., Fic E., Ocena odporności ogniowej drewnianych belek i słupów zgodnie z Eurokodem 5, Materiały budowlane,  7’2015 (nr 515
24. PN-EN 1995-1-1+A2+NA+07E :2010, Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych, Część 1-1: Postanowienia ogólne – Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków
25. Korzeniewski, W., Korzeniewski, R.,  Geryło, R. (2014). Nowe warunki techniczne dla budynków i ich usytuowania 2014: poradnik : przepisy z komentarzem i 170 rysunkami. POLCEN
26. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, [ t.j. Dz.U.2025, poz. 188]
27. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, [tj. Dz.U. 2023 poz. 822, aktualny na dzień 2023-04-28]
28. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 roku w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych [Dz. U. z 2009 r. Nr 124, poz. 1030 ]
29. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 roku w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej [ Dz. U. z 2003 r. Nr 121, poz. 1137 z późniejszymi zmianami]
30. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo o ochronie środowiska [t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z późniejszymi zmianami]
31. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną [Dz. U. z 2005 r. Nr 225, poz. 1934]
32. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie [Dz. U. z 2014 r. poz. 81 z późn zmianami]
33. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie [Dz. U.  z  2014 r. poz. 1853, z późn. zmianami – w 2024 uznany za uchylony]
34. Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów [Dz. U. z 2006 r. Nr 58, poz. 405 z późniejszymi zmianami]
35. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 roku – w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych [Dz. U. z 1999r. Nr 74, poz. 836]
36. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych [Dz. U. z 2002 r. Nr 99, poz. 896,z późniejszymi zmianami]
37. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 sierpnia 2009 r. w sprawie zakresu instrukcji postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia w miejscu i w czasie imprezy masowej [Dz. U. Nr 135, poz. 1113]
38. Ustawa z dnia 20 marca 2009r. o bezpieczeństwie imprez masowych [t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 2139 z późniejszymi zmianami]
39. PN-EN 1996-1-1: 2023-08, Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych- Część 1-1: Reguły ogólne dla zbrojonych i niezbrojonych konstrukcji murowych
40. PN-EN 1443: 2001 Kominy. Wymagania ogólne
41. PN-EN 1755: 2002 Wózki jezdniowe, bezpieczeństwo. Praca w atmosferach potencjalnie wybuchowych. Użytkowanie w gazie palnym, oparach, mgle i pyle
42. PN- G- 05100: 1998, Górnictwo. Podziemne stałe składy materiałów wybuchowych. Wytyczne projektowania i wykonania
43. PN-B 02852: 2001, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Obliczanie gęstości obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru
44. PN-B-02865: 1997, /Ap1: 1999, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa
45. PN-B 02877-4 +Az1: Ochrona przeciwpożarowa budynków. Instalacje grawitacyjne Zasady projektowania
46. PN-B 02877-2: 1998 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła. Klapy dymowe. Wymagania i metody badań
47. PN-92/N-01255 Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa
48. PN-92/N-01256.01 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa
49. PN-92/N-01256.02+Az1 Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja
50. PN-N-01256-4: 1997 Znaki bezpieczeństwa. Techniczne środki przeciwpożarowe
51. PN-N-01256-5: 1998 Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych
52. PN-B 02852: 2001 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Obliczanie gęstości obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru
53. PN-B 02865: 1997+ Ap1: 1999, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa
54. PN-B 02877-4 +Az1:  Ochrona przeciwpożarowa budynków. Instalacje grawitacyjne Zasady projektowania
55. PN-EN 13384-1: 2004, Kominy. Obliczenia cieplne i przepływowe. Część 1: Kominy z podłączonym pojedynczym paleniskiem
56. PN-B 02861: 1994 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Suche piony
57. PN-EN 2: 1998Podział pożarów
58. PN-EN 13123-1: 2002; PN-EN 13124-1: 2002,  Okna, drzwi i żaluzje. Odporność na wybuch. Wymagania i klasyfikacja. Część 1: Rura uderzeniowa
59. PN-EN 13237: 2003, Przestrzenie zagrożone wybuchem. Terminy i definicje dotyczące urządzeń i systemów zabezpieczających w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
60. PN-EN 13463-1: 2003, Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 1: Podstawowe założenia i wymagania
61. PN-EN 13463-8: 2004 , Urządzenia nieelektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 8: Ochrona przez cieczową immersję „k”
62. PN-EN 13821: 2004, Przestrzenie zagrożone wybuchem. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Oznaczanie minimalnej energii zapłonu mieszanin pyłowo-powietrznych
63. PN-EN 60849: 2001, Dźwiękowe systemy ostrzegawcze
64. PN-ISO 8421-3: 1996, Ochrona przeciwpożarowa. Wykrywanie pożaru i alarmowanie. Terminologia
65. PN-EN 60598-2-22: 2002, Oprawy oświetleniowe. Część 2-22: Wymagania szczegółowe. Oprawy do oświetlenia awaryjnego
66. PN-IEC 364-4-481: 1994, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniająca bezpieczeństwo. Dobór środków ochrony w zależności od wpływów zewnętrznych. Wybór środków ochrony przeciwporażeniowej w zależności od wpływów zewnętrznych
67. PN-93/B-02870 Badania ogniowe. Małe kominy. Badania w podwyższonych temperaturach
68. PN-EN 1457: 2003, Kominy. Ceramiczne wewnętrzne przewody kominowe. Wymagania i metody badań
69. PN-EN 1806: 2002, Kominy. Kształtki ceramiczne do kominów jednopowłokowych. Wymagania i metody badań
70. PN-EN 1859: 2002, Kominy. Kominy metalowe. Metody badań
71. PN-90/B-02851, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania odporności ogniowej elementów budynków
72. PN-90/B-02867 /Az1: 2001, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania stopnia rozprzestrzeniania ognia przez ściany
73. PN-90/B-02867 /Az1: 2001 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania stopnia rozprzestrzeniania ognia przez ściany
74. PN-EN 13501-2+A1: 2010, Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej
75. PN-93/B-02862 /Az1: 1999, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania niepalności materiałów budowlanych
76. PN-B 02851-1: 1997, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Badania odporności ogniowej elementów budynków. Wymagania ogólne i klasyfikacja
77. PN-B 02854+ A1: 1998, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania rozprzestrzeniania płomieni po posadzkach podłogowych
78. PN-B 02854: 1996, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania rozprzestrzeniania płomieni po posadzkach podłogowych
79. PN-B 02872: 1996, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania odporności dachów na ogień zewnętrzny
80. PN-EN 1838: 2005, Zastosowania oświetlenia – Oświetlenie awaryjne
81. PN-EN 50172: 2005, Systemy awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego
82. PN-85/E-08112, Elektryczne urządzenia przeciwwybuchowe. Osłona gazowa z nadciśnieniem. Wymagania i badania
83. PN-90/E-08117, Elektryczne urządzenia przeciwwybuchowe. Oprawy oświetleniowe. Wymagania i badania
84. PN-EN 50014: 2002, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Wymagania ogólne i metody badań
85. PN-EN 50015: 2003, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Osłona olejowa „o”
86. PN-EN 50016: 2003,  Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Osłona gazowa z nadciśnieniem „p”
87. PN-EN 50017: 2003, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Osłona piaskowa „q”
88. PN-EN 50018: 2002 +/A1: 2003, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Osłony ognioszczelne „d”
89. PN-EN 50019: 2002, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Budowa wzmocniona „e”
90. PN-EN 50020: 2003, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Wykonanie iskrobezpieczne „i”
91. PN-EN 50021: 2002, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Zabezpieczenia typu „n”
92. PN-EN 50028: 2002 , Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Obudowy hermetyzowane masą „m”
93. PN-EN 50033: 2002 , Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Lampy nahełmne stosowane w kopalniach metanowych
94. PN-EN 50039: 2002,, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Systemy iskrobezpieczne „i”
95. PN-EN 50050: 2002,  Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Sprzęt do ręcznego elektrostatycznego natryskiwania
96. PN-EN 50057: 1997, Elektryczne przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów palnych. Wymagania dla przyrządów grupy II o zakresie pomiarowym do 100 procent dolnej granicy wybuchowości
97. PN-EN 50244: 2002, Elektryczne urządzenia do wykrywania gazów wybuchowych w pomieszczeniach domowych. Przewodnik doboru, instalacji, użytkowania i konserwacji, ((PN-EN 60079-10: 2002, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 10: Klasyfikacja przestrzeni zagrożonych wybuchem
98. PN-EN 60079-10: 2003 , Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 10: Klasyfikacja obszarów niebezpiecznych
99. PN-EN 60079-14: 2002, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 14: Instalacje elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (innych niż w kopalniach
100. PN-EN 60079-17 :2003, Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 17: Kontrola i obsługa instalacji elektrycznych w obszarach niebezpiecznych (innych niż kopalnie
101. PN-EN 50281-3: 2003, Wyposażenie do stosowania w obecności pyłów palnych. Część 3: Klasyfikacja obszarów w których występują lub mogą być obecne pyły palne
102. PN-EN 61241-2-2: 2002, Elektryczne urządzenia do stosowania w obecności pyłu wybuchowego. Część 2-2: Metody wyznaczania rezystywności pyłu w warstwach
103. PN-EN 61779-4: 2002 ,  Elektryczne przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów palnych. Część 4: Wymagania ogólne dla przyrządów grupy II o zakresie pomiarowym do 100 procent dolnej granicy wybuchowości
104. PN-EN 62013-1: 2003, Lampy nahełmne stosowane w kopalniach narażonych na wybuch metanu. Część 1: Wymagania ogólne. Budowa i badanie dotyczące ryzyka wybuchu
105. PN-EN 62013-2: 2002,  Lampy nahełmne stosowane w kopalniach narażonych na wybuch metanu. Część 2: Wymagania bezpieczeństwa
106. PN-EN ISO 10807: 2001 Przewody rurowe. Faliście giętkie przewody metalowe do ochrony przewodów elektrycznych w atmosferach zagrożonych wybuchem
107. PN-IEC 61892-7: 2000, Ruchome i stałe platformy morskie. Instalacje elektryczne. Przestrzenie zagrożone wybuchem
108. PN-84/E-08119, Elektryczne urządzenia przeciwwybuchowe. Mieszaniny wybuchowe. Klasyfikacja i metody badań
109. PN-92/E-05201, Ochrona przed elektrycznością statyczną. Metody oceny zagrożeń wywołanych elektryzacją materiałów dielektrycznych stałych. Metody oceny zagrożenia pożarowego i/lub wybuchowego
110. PN-92/E-05202, Ochrona przed elektrycznością statyczną. Bezpieczeństwo pożarowe i/lub wybuchowe. Wymagania ogólne
111. PN-92/E-05203, Ochrona przed elektrycznością statyczną. Materiały i wyroby stosowane w obiektach oraz strefach zagrożonych wybuchem. Metody badania oporu elektrycznego właściwego i oporu upływu
112. PN-93/C-01200.11, Zagrożenie pożarem i wybuchem. Parametry zapalności i wybuchowości. Oznaczanie zawartości nadtlenków w cieczach organicznych
113. PN-C-01200-12: 1994, Zagrożenie pożarem i wybuchem. Parametry zapalności i wybuchowości. Oznaczanie temperatury tlenia pyłów w warstwie
114. PN-C-01200-13: 1998, Zagrożenie pożarem i wybuchem. Parametry zapalności i wybuchowości. Oznaczanie zapalności i szybkości palenia substancji w postaci proszków, granulatów lub past metodą ścieżki
115. PN-C-01200-14: 2000, Zagrożenie pożarem i wybuchem. Parametry zapalności i wybuchowości. Oznaczanie zdolności substancji stałych, w postaci sproszkowanej lub granulowanej, do samonagrzewania aż do samozapalenia
116. PN-C-01200-15: 2000, Zagrożenie pożarem i wybuchem. Parametry zapalności i wybuchowości. Oznaczanie zdolności substancji ciekłych do podtrzymywania palenia
117. PN-E-05205: 1997, Ochrona przed elektrycznością statyczną. Ochrona przed elektrycznością statyczną w produkcji i stosowaniu materiałów wybuchowych. Wymagania
118. SEP-E-004, Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa
119. N-IEC 364-703: 1993, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Pomieszczenia wyposażone w ogrzewacze do sauny
120. PN-IEC 60050-826: 2000 +Ap1: 2000, Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych
121. PN-IEC 60364-1: 2000, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Zakres, przedmiot i wymagania podstawowe
122. PN-IEC 60364-3: 2000Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ustalanie ogólnych charakterystyk
123. PN-IEC 60364-4-41: 2000, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przeciwporażeniowa
124. PN-IEC 60364-4-42: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego
125. PN-IEC 60364-4-43: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed prądem przetężeniowym
126. PN-IEC 60364-4-442: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przepięciami. Ochrona instalacji niskiego napięcia przed przejściowymi przepięciami i uszkodzeniami przy doziemieniach w sieciach wysokiego napięcia
127. PN-IEC 60364-4-443: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przepięciami. Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi
128. PN-IEC 60364-4-444: 2001Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przepięciami. Ochrona przed zakłóceniami elektromagnetycznymi (EMI) w instalacjach obiektów budowlanych
129. PN-IEC 60364-4-45: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed obniżeniem napięcia
130. PN-IEC 60364-4-46: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Odłączanie izolacyjne i łączenie
131. PN-IEC 60364-4-47: 2001, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony dla zapewnienia bezpieczeństwa. Postanowienia ogólne. Środki ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym
132. PN-IEC 60364-4-473: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Stosowanie środków ochrony zapewniających bezpieczeństwo. Środki ochrony przed prądem przetężeniowym
133. PN-IEC 60364-4-482: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Dobór środków ochrony w zależności od wpływów zewnętrznych. Ochrona przeciwpożarowa((60364-4-482: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa – Dobór środków ochrony w zależności od wpływów zewnętrznych – Ochrona przeciwpożarowa
134. PN-IEC 60364-5-51: 2000, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Postanowienia ogólne
135. PN-IEC 60364-5-52: 2002, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Oprzewodowanie
136. PN-IEC 60364-5-523: 2001, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Obciążalność prądowa długotrwała przewodów
137. PN-IEC 60364-5-53: 2000Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i sterownicza
138. PN-IEC 60364-5-534: 2003, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Urządzenia do ochrony przed przepięciami
139. PN-IEC 60364-5-537: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i sterownicza. Urządzenia do odłączania izolacyjnego i łączenia
140. PN-IEC 60364-5-54: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia i przewody ochronne
141. PN-IEC 60364-5-548: 2001Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Układy uziemiające i połączenia wyrównawcze instalacji informatycznych
142. PN-IEC 60364-5-551: 2003Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Inne wyposażenie. Niskonapięciowe zespoły prądotwórcze
143. PN-IEC 60364-5-559: 2003, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Inne wyposażenie. Oprawy oświetleniowe i instalacje oświetleniowe
144. PN-IEC 60364-5-56: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Instalacje bezpieczeństwa
145. PN-IEC 60364-6-61: 2000, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze
146. PN-IEC 60364-7-701: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Pomieszczenia wyposażone w wannę lub/i basen natryskowy
147. PN-IEC 60364-7-702: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny pływackie i inne
148. PN-IEC 60364-7-702: 1999/Ap1: 2002Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny pływackie i inne
149. PN-IEC 60364-7-704: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje na terenie budowy i rozbiórki
150. PN-IEC 60364-7-705: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje elektryczne w gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych
151. PN-IEC 60364-7-706: 2000, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Przestrzenie ograniczone powierzchniami przewodzącymi
152. PN-IEC 60364-7-707: 1999Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Wymagania dotyczące uziemień instalacji urządzeń przetwarzania danych
153. PN-IEC 60364-7-708: 1999, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Kempingi i pojazdy wypoczynkowe
154. PN-IEC 60364-7-714: 2003, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje oświetlenia zewnętrznego
155. PN-IEC 60364-7-717: 2004, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Część 7-717: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Zespoły ruchome lub przewoźne
156. PN-83/E-04160.73, Przewody elektryczne. Metody badań. Pomiary oporności izolacji
157. PN-90/E-04160.56, Przewody elektryczne. Metody badań. Badanie zapalności metodą wskaźnika tlenowego
158. PN-EN 50265-1: 2001, Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności pojedynczego izolowanego przewodu lub kabla na pionowe rozprzestrzenianie płomienia. Część 1: Aparatura
159. PN-EN 50265-2-1: 2001, Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności pojedynczego izolowanego przewodu lub kabla na pionowe rozprzestrzenianie płomienia. Część 2-1: Sposoby badania. Płomień mieszankowy 1 kW
160. PN-EN 50265-2-2: 2001, Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności pojedynczego izolowanego przewodu lub kabla na pionowe rozprzestrzenianie płomienia. Część 2-2: Sposoby badania. Płomień palnika dyfuzyjnego
161. PN-EN 50266-1: 2003, Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności na pionowe rozprzestrzenianie się płomienia wzdłuż pionowo zamontowanych wiązek kabli lub przewodów. Część 1: Aparatura
162. PN-EN 50266-2-1: 2003, Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności na pionowe rozprzestrzenianie się płomienia wzdłuż pionowo zamontowanych wiązek kabli lub przewodów. Część 2-1: Metody badania. Kategoria A F/R
163. PN-EN 50266-2-2: 2003, Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności na pionowe rozprzestrzenianie się płomienia wzdłuż pionowo zamontowanych wiązek kabli lub przewodów. Część 2-2: Metody badania. Kategoria A
164. PN-EN 50266-2-3: 2003, Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności na pionowe rozprzestrzenianie się płomienia wzdłuż pionowo zamontowanych wiązek kabli lub przewodów. Część 2-3: Metody badania. Kategoria B
165. PN-EN 50266-2-4: 2003Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności na pionowe rozprzestrzenianie się płomienia wzdłuż pionowo zamontowanych wiązek kabli lub przewodów. Część 2-4: Metody badania. Kategoria C
166. PN-EN 50266-2-5: 2003, Wspólne metody badania palności przewodów i kabli. Sprawdzenie odporności na pionowe rozprzestrzenianie się płomienia wzdłuż pionowo zamontowanych wiązek kabli lub przewodów. Część 2-5: Metody badania przewodów i kabli o małych wymiarach. Kategoria D
167. PN-HD 604 S1: 2002, Kable energetyczne na napięcie znamionowe 0,6/1 kV, nie przenoszące płomienia, przeznaczone do pracy w elektrowniach
168. PN-HD 604 S1: 2002/A2: 2003, Kable energetyczne na napięcie znamionowe 0,6/1 kV i 1,9/3,3 kV, nie przenoszące płomienia, przeznaczone do pracy w elektrowniach (Zmiana A2
169. PN-IEC 60331-23: 2003, Badania kabli i przewodów elektrycznych poddanych działaniu ognia. Ciągłość obwodu. Część 23: Metody badania i wymagania. Elektryczne kable i przewody teleinformatyczne
170. PN-EN 50341-1: 2002, Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyżej 45 kV. Część 1: Wymagania ogólne. Wspólne specyfikacje
171. PN-EN 50341-2: 2002, Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyżej 45 kV. Część 2: Wykaz normatywnych warunków krajowych
172. PN-EN 50341-3: 2002, Elektroenergetyczne linie napowietrzne prądu przemiennego powyżej 45 kV. Część 3: Zbiór normatywnych warunków krajowych
173. PN-IEC 60050-466: 2002, Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki. Część 466: Elektroenergetyczne linie napowietrzne
174. PN-E-05115: 2002Instalacje elektroenergetyczne prądu przemiennego o napięciu wyższym od 1 kV
175. PN-84/C-01200.00 Zagrożenie pożarem i wybuchem. Parametry zapalności i wybuchowości. Postanowienia ogólne i zakres normy
176. PN-84/C-01200.08 Zagrożenie pożarem i wybuchem. Parametry zapalności i wybuchowości. Oznaczanie dolnej granicy wybuchowości pyłów
177. PN-84/C-01200.10, Zagrożenie pożarem i wybuchem. Parametry zapalności i wybuchowości. Oznaczanie maksymalnego ciśnienia wybuchu i maksymalnej szybkości narastania ciśnienia wybuchu mieszanin pyłowo-powietrznych
178. PN-EN 1127-1: 2001Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i metodologia
179. PN-EN 1127-2: 2002, Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Część 2: Pojęcia podstawowe i ;metodologia dla górnictwa
180. PN-EN 13980: 2004, Przestrzenie zagrożone wybuchem. Zastosowanie systemów jakości
181. PN-EN 1839: 2004, Wyznaczanie granicznych wartości wybuchu gazów i par
182. PN-EN 26184-1: 2000, Systemy ochrony przeciwwybuchowej. Wyznaczanie wskaźników wybuchowości pyłów palnych w powietrzu
183. PN-EN 26184-2: 2000,  Systemy ochrony przeciwwybuchowej. Wyznaczanie wskaźników wybuchowości gazów palnych w powietrzu
184. PN-EN 26184-3: 2000 Systemy ochrony przeciwwybuchowej. Wyznaczanie wskaźników wybuchowości mieszanin paliwowo-powietrznych innych niż mieszaniny pyłowo-powietrzne i gazowo-powietrzne
185. PN-EN 26184-4: 2000, Systemy ochrony przeciwwybuchowej. Wyznaczanie skuteczności systemów tłumienia wybuchów
186. PN-EN 50073: 2002, Przewodnik do wyboru, instalacji, używania i konserwacji aparatury i pomiaru gazów wybuchowych lub tlenu
187. PN-EN 50303: 2002, Grupa I, kategoria M1 wyposażenia przeznaczonego do działania w atmosferach zagrożonych wybuchem metanu i/lub pyłu węglowego
188. PN-ISO 8421-7: 2000, Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Środki wykrywania i tłumienia wybuchu
189. PN-E-08350-14: 2002,  Systemy sygnalizacji pożarowej. Projektowanie, zakładanie, odbiór, eksploatacja i konserwacja instalacji
190. PN-EN 54-1: 1998, Systemy sygnalizacji pożarowej. Wprowadzenie
191. PN-EN 54-10: 2002, Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 10: Wykrywacze płomieni. Czujki punktowe
192. PN-EN 54-11: 2002, Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 11: Ręczne ostrzegacze pożarowe
193. PN-EN 54-12: 2004, Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 12: Czujki dymu. Czujki liniowe
194. PN-EN 54-2: 2002, Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 2: Centrale sygnalizacji pożarowej
195. PN-EN 54-3: 2003, Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 3: Pożarowe urządzenia alarmowe. Sygnalizatory akustyczne
196. PN-EN 54-4: 2001+ Az1: 2004 Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 4: Zasilacze
197.  PN-EN 54-5: 2003, Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 5: Czujki ciepła. Czujki punktowe
198. PN-EN 54-7: 2002 +A1: 2003, Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 7: Czujki punktowe działające z wykorzystaniem światła rozproszonego, światła przechodzącego lub jonizacji
199. PN-EN 50136-1-1: 2002,  Systemy alarmowe. Urządzenia i systemy transmisji alarmu. Część 1-1: Wymagania ogólne dla systemów transmisji alarmu
200. PN-EN 50136-1-2: 2002, Systemy alarmowe. Urządzenia i systemy transmisji alarmu. Część 1-2: Wymagania dla systemów wykorzystujących specjalizowane tory transmisji
201. PN-EN 50136-1-3: 2002, Systemy alarmowe. Urządzenia i systemy transmisji alarmu. Część 1-3: Wymagania dla systemów łączności cyfrowej wykorzystującej telefoniczną publiczną sieć komutowaną
202. PN-EN 50136-1-4: 2002, Systemy alarmowe. Urządzenia i systemy transmisji alarmu. Część 1-4: Wymagania dla systemów łączności akustycznej wykorzystującej telefoniczną publiczną sieć komutowaną
203. PN-EN 50136-2-1: 2002, Systemy alarmowe. Urządzenia i systemy transmisji alarmu. Część 2-1: Wymagania ogólne dla urządzeń transmisji alarmu
204. PN-EN 50136-2-2: 2002, Systemy alarmowe. Urządzenia i systemy transmisji alarmu. Część 2-2: Wymagania dla urządzeń stosowanych w systemach wykorzystujących specjalizowane tory transmisji
205. PN-EN 50136-2-3: 2002, Systemy alarmowe. Urządzenia i systemy transmisji alarmu. Część 2-3: Wymagania dla urządzeń stosowanych w systemach wykorzystujących telefoniczną publiczną sieć komutowaną
206. PN-EN 50136-2-4: 2002, Systemy alarmowe. Urządzenia i systemy transmisji alarmu. Część 2-4: Wymagania dla urządzeń stosowanych w systemach łączności akustycznej wykorzystującej telefoniczną publiczną sieć komutowaną
207. PN-G-50251: 1998, Górnictwo odkrywkowe. Urządzenia sygnalizacji pożarowej na koparkach i zwałowarkach. Wymagania podstawowe
208. PN-EN 615: 1999, Ochrona przeciwpożarowa. Środki gaśnicze. Wymagania techniczne dotyczące proszków innych niż do gaszenia pożarów grupy D
209. PN-EN 1568-1: 2002Środki gaśnicze. Pianotwórcze środki gaśnicze. Część 1: Wymagania dotyczące środków pianotwórczych do wytwarzania piany średniej służącej do powierzchniowego gaszenia cieczy palnych nie mieszających się z wodą
210. PN-EN 1568-2: 2002, Środki gaśnicze. Pianotwórcze środki gaśnicze. Część 2: Wymagania dotyczące środków pianotwórczych do wytwarzania piany lekkiej służącej do powierzchniowego gaszenia cieczy palnych nie mieszających się z wodą
211. PN-EN 1568-3: 2003, Środki gaśnicze. Pianotwórcze środki gaśnicze. Część 3: Wymagania dotyczące środków pianotwórczych do wytwarzania piany ciężkiej służącej do powierzchniowego gaszenia cieczy palnych nie mieszających się z wodą
212. PN-EN 25923: 1999, Ochrona przeciwpożarowa. Środki gaśnicze. Dwutlenek węgla
213. PN-EN 27201-1: 1999,Ochrona przeciwpożarowa. Środki gaśnicze. Halony. Wymagania techniczne dotyczące halonu 1211 i halonu 1301
214. PN-EN 27201-2: 1999, Ochrona przeciwpożarowa. Środki gaśnicze. Halony. Wymagania techniczne dotyczące bezpiecznego obchodzenia się i postępowania przy przetłaczaniu
215. PN-EN 671-1: 2002, Stałe urządzenia gaśnicze. Hydranty wewnętrzne. Część 1: Hydranty wewnętrzne z wężem półsztywnym
216. PN-EN 671-2: 2002, Stałe urządzenia gaśnicze. Hydranty wewnętrzne. Część 2: Hydranty wewnętrzne z wężem płasko składanym
217. PN-EN 671-3: 2002, Stałe urządzenia gaśnicze. Hydranty wewnętrzne. Część 3: Konserwacja hydrantów wewnętrznych z wężem półsztywnym i hydrantów wewnętrznych z wężem płasko składanym;
218. PN-76/M-51082, Sprzęt pożarniczy. Hydronetki wodne
219. PN-88/M-51072, Sprzęt pożarniczy. Agregaty śniegowe
220. PN-EN 1866: 2001, Gaśnice przewoźne
221. PN-EN 1869: 1999, Koce gaśnicze
222. PN-EN 3-1: 1998, Gaśnice przenośne. Rodzaje, czas działania, pożary testowe grupy A i B
223. PN-EN 3-2: 1999, Gaśnice przenośne. Szczelność, badanie przewodności elektrycznej, badanie zagęszczalności, wymagania szczególne
224. PN-EN 3-3: 1998, Gaśnice przenośne. Konstrukcja, wytrzymałość na ciśnienie, badania mechaniczne
225. PN-EN 3-4: 1999, Gaśnice przenośne. Wielkości napełnienia i minimalne wymagania dotyczące skuteczności gaśniczej
226. PN-EN 3-5+AC: 1999, Gaśnice przenośne. Wymagania i badania dodatkowe
227. PN-EN 3-6+ A1: 1997, Gaśnice przenośne. Postanowienia dotyczące weryfikacji zgodności gaśnic przenośnych z EN 3, arkusze od 1 do 5
228. PN-65/M-51201, Sprzęt pożarniczy. Tłumica
229. PN-65/M-51504, Sprzęt pożarniczy. Bosaki
230. PN-75/M-51000, Sprzęt pożarniczy. Podział i nazwy
231. PN-78/M-51005, Urządzenia gaśnicze i zabezpieczające. Podział i nazwy
232. PN-87/M-51151, Sprzęt pożarniczy. Pożarnicze węże tłoczne
233. PN-90/C-83604.04, Środki gaśnicze. Halony. Pobieranie i przygotowywanie próbek do badań
234. PN-90/C-83604.05, Środki gaśnicze. Halony. Oznaczanie pozostałości po odparowaniu
235. PN-91/C-83604.06, Środki gaśnicze. Halony. Oznaczanie kwasowości metodą miareczkową
236. PN-91/M-51024, Sprzęt pożarniczy. Pokrywy nasad
237. PN-91/M-51031, Sprzęt pożarniczy. Łączniki
238. PN-91/M-51038, Sprzęt pożarniczy. Nasady
239. PN-91/M-51042, Sprzęt pożarniczy. Przełączniki
240. PN-91/M-51046, Sprzęt pożarniczy. Uszczelki do łączników, przełączników, nasad i pokryw nasad
241. PN-92/C-83605, Środki gaśnicze. Ładunek do wytwarzania piany chemicznej
242. PN-93/M-51068, Sprzęt pożarniczy. Prądownice pianowe
243. PN-EN 1568-4: 2003, Środki gaśnicze. Pianotwórcze środki gaśnicze. Część 4: Wymagania dotyczące środków pianotwórczych do wytwarzania piany ciężkiej służącej do powierzchniowego gaszenia cieczy palnych mieszających się z wodą
244. PN-ISO 8421-4: 1998, Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Wyposażenie gaśnicze
245. PN-EN 62305-2: 2008 Ochrona odgromowa – Część 2: Zarządzanie ryzykiem), ((PN-EN 62305-1: 2011 Ochrona odgromowa – Część 1: Zasady ogólne
246. PN-86/E-05003.01, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne
247. PN-89/E-05003.03, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona obostrzona
248. PN-92/E-05003.04, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona specjalna
249. PN-EN 50164-1: 2002, Elementy urządzenia piorunochronnego (LPS). Część 1: Wymagania stawiane elementom połączeniowym
250. PN-EN 50164-2: 2003, Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC). Część 2: Wymagania dotyczące przewodów i uziomów
251. PN-EN 61663-1: 2002, Ochrona odgromowa. Linie telekomunikacyjne. Część 1: Instalacje światłowodowe
252. PN-EN 61663-2: 2002, Ochrona odgromowa. Linie telekomunikacyjne. Część 2: Linie wykonywane przewodami metalowymi
253. PN-IEC 61024-1: 2001+ Ap1: 2002, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne
254. PN-IEC 61024-1-1: 2001, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Wybór poziomów ochrony dla urządzeń piorunochronnych
255. PN-IEC 61024-1-2: 2002, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Część 1-2: Zasady ogólne. Przewodnik B. Projektowanie, montaż, konserwacja i sprawdzanie urządzeń piorunochronnych
256. PN-87/B-02411Ogrzewnictwo. Kotłownie wbudowane na paliwo stałe. Wymagania
257. PN-B 02431-1: 1999, Ogrzewnictwo. Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania
258. PN-83/B-03430, + Az3: 2000, Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania
259. PN-EN 12259-1: 2003, Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły urządzeń tryskaczowych i zraszaczowych. Część 1: Tryskacze
260. PN-EN 12259-2: 2001+ Az1: 2004, Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły urządzeń tryskaczowych i zraszaczowych. Część 2: Zawory kontrolno-alarmowe wodne
261. PN-M-43026: 1998 Wentylatory. Wytyczne do konstrukcji wentylatorów przetłaczających wybuchowe mieszaniny gazów palnych i par z powietrzem
262. PN-EN 12259-3: 2003, Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły urządzeń tryskaczowych i zraszaczowych. Część 3: Zawory kontrolno-alarmowe powietrzne
263. PN-EN 12259-4: 2003, Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły urządzeń tryskaczowych i zraszaczowych. Część 4: Turbinowe urządzenia alarmowe
264. PN-EN 12259-5: 2003, Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły urządzeń tryskaczowych i zraszaczowych. Część 5 : Czujniki przepływu wody
265. PN-EN 12845: 2004, Stałe urządzenia gaśnicze. Automatyczne urządzenia tryskaczowe. Projektowanie, instalowanie i konserwacja
266. PN-ISO 6182-5: 1998, Ochrona przeciwpożarowa. Urządzenia tryskaczowe. Wymagania i metody badań dla zaworów wzbudzających
267. PN-74/M-51530, Urządzenia gaśnicze. Urządzenia zraszaczowe. Określenia
268. PN-93/M-51250.01, Stałe urządzenia gaśnicze. Urządzenia na dwutlenek węgla. Zasady projektowania i instalowania
269. PN-EN 12094-13: 2002, Stałe urządzenia gaśnicze. Elementy składowe urządzeń gaśniczych gazowych. Część 13: Wymagania i metody badań dla zaworów zwrotnych
270. PN-EN 12094-5: 2002 Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły do urządzeń gaśniczych gazowych. Część 5: Wymagania i metody badań zaworów kierunkowych wysokociśnieniowych i niskociśnieniowych oraz ich urządzeń wyzwalających stosowanych w urządzeniach gaśniczych na CO2
271. PN-EN 12094-6: 2002, Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły do urządzeń gaśniczych gazowych. Część 6: Wymagania i metody badań nieelektrycznych urządzeń blokujących stosowanych w urządzeniach gaśniczych na CO2
272. PN-EN 12094-7: 2002, Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły do urządzeń gaśniczych gazowych. Część 7: Wymagania i metody badań dysz stosowanych w urządzeniach gaśniczych na CO2
273. PN-EN 12094-8: 2000 Stałe urządzenia gaśnicze. Podzespoły do urządzeń gaśniczych gazowych. Wymagania i metody badań dla połączeń elastycznych urządzeń gaśniczych na CO2
274. PN-EN 12416-1: 2002, Stałe urządzenia gaśnicze. Urządzenia proszkowe. Część 1: Wymagania i metody badań dla części składowych
275. PN-EN 12416-2: 2002,Stałe urządzenia gaśnicze. Urządzenia proszkowe. Część 2: Projektowanie, konstrukcja i konserwacja
276. PN-EN 13501-4+A1: 2010, Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 4: Klasyfikacja na podstawie wyników badań odporności ogniowej elementów systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu
277. PN-EN 13501-3+A1: 2010, Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 3: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej wyrobów i elementów stosowanych w instalacjach użytkowych w budynkach: ognioodpornych przewodów wentylacyjnych i przeciwpożarowych klap odcinających
278. PN-87/B-03433, Wentylacja. Instalacje wentylacji mechanicznej wywiewnej w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Wymagania
279. PN-88/B-02855, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania wydzielania toksycznych produktów rozkładu i spalania materiałów
280. PN-89/B-02856, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania właściwości dymotwórczych materiałów ((PN-89/B-02856Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania właściwości dymotwórczych materiałów
281. PN-B 02873: 1996, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania stopnia rozprzestrzeniania ognia po instalacjach rurowych i przewodach wentylacyjnych
282. PN-B 02874: 1996+ Az1: 1999, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania stopnia palności materiałów budowlanych
283. PN-B 02875: 1998, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania odporności ogniowej i skuteczności ogniochronnej sufitów podwieszonych
284. PN-B 02876: 1998, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Badania odporności ogniowej systemów uszczelnień przejść instalacyjnych
285. PN-EN 1363-1: 2001, Badania odporności ogniowej. Część 1: Wymagania ogólne
286. PN-EN 1363-2: 2001Badania odporności ogniowej. Część 2: Procedury alternatywne i dodatkowe
287. PN-EN 1364-1: 2001, Badania odporności ogniowej elementów nienośnych. Część 1: Ściany
288. PN-EN 1364-2: 2001, Badania odporności ogniowej elementów nienośnych. Część 2: Sufity
289. PN-EN 1365-1: 2001, Badania odporności ogniowej elementów nośnych. Część 1: Ściany
290. PN-EN 1365-2: 2002, Badania odporności ogniowej elementów nośnych. Część 2: Stropy i dachy
291. PN-EN 1365-3: 2002, Badania odporności ogniowej elementów nośnych. Część 3: Belki
292. PN-EN 1365-4: 2001, Badania odporności ogniowej elementów nośnych. Część 4: Słupy
293. PN-EN 1366-1: 2001Badania odporności ogniowej instalacji użytkowych. Część 1: Przewody wentylacyjne
294. PN-EN 1366-2: 2001, Badania odporności ogniowej instalacji użytkowych. Część 2: Przeciwpożarowe klapy odcinające
295. PN-EN 1634-1: 2002, Badania odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych. Część 1: Drzwi i żaluzje przeciwpożarowe
296. PN-EN 1634-3: 2002,Badania odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych. Część 3: Sprawdzanie dymoszczelności drzwi i żaluzji
297. PN-EN 357: 2002Szkło w budownictwie. Ognioodporne elementy oszkleniowe z przezroczystych lub przejrzystych wyrobów szklanych. Klasyfikacja ognioodporności
298. PN-EN 1047-1: 1999, Pomieszczenia i urządzenia do przechowywania wartości. Klasyfikacja i metody badań odporności ogniowej. Urządzenia do przechowywania nośników informacji
299. PN-EN 1047-2: 2002, Pomieszczenia i urządzenia do przechowywania wartości. Klasyfikacja i metody badań odporności ogniowej. Część 2: Pomieszczenia oraz pojemniki do przechowywania nośników informacji
300. PN-EN 81-58: 2004, Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów. Badania i próby. Część 58: Próba odporności ogniowej drzwi przystankowych
301. PN-ISO 11925-3: 2000, Reakcja na ogień. Zapalność materiałów budowlanych poddanych bezpośredniemu działaniu płomienia. Działanie płomieni z wielu źródeł
302. PN-EN 13238: 2002, Badania reakcji na ogień wyrobów budowlanych. Sezonowanie próbek i ogólne zasady wyboru podkładów pod próbki
303. PN-EN 13501-1: 2004Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień
304. PN-EN 13823: 2004, Badania reakcji na ogień wyrobów budowlanych. Wyroby budowlane, z wyłączeniem podłogowych, poddane oddziaływaniu termicznemu pojedynczego płonącego przedmiotu
305. PN-EN ISO 1182: 2004, Badania reakcji na ogień wyrobów budowlanych. Badania niepalności
306. PN-EN ISO 1716: 2004, Badania reakcji na ogień wyrobów budowlanych. Określanie ciepła spalania
307. PN-EN ISO 9239-1: 2004, Badania reakcji na ogień posadzek. Część 1: Określanie właściwości ogniowych metodą płyty promieniującej
308. PN-EN ISO 11925-2: 2004, Badania reakcji na ogień. Zapalność materiałów poddawanych bezpośredniemu działaniu płomienia. Część 2: Badania przy działaniu pojedynczego płomienia
309. PN-ISO 9705: 1999, Ochrona przeciwpożarowa. Badania ogniowe. Badanie wyrobów powierzchniowych w pomieszczeniu pełnej skali
310. PN-EN 60695-1-1: 2001, Badanie zagrożenia ogniowego. Wytyczne do oceny zagrożenia ogniowego wyrobów elektrotechnicznych. Wytyczne ogólne
311. PN-EN 60695-1-30: 2003, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 1-30: Wytyczne do oceny zagrożenia ogniowego wyrobów elektrotechnicznych. Zastosowanie procedury doboru wstępnego jako metody badań
312. PN-EN 60695-2-4/0: 1999, Badanie zagrożenia ogniowego. Metody badań. Metody badania płomieniem palnika dyfuzyjnego i palnika z komorą mieszankową
313. PN-EN 60695-2-4/1: 1997+ A1:2002, Badanie zagrożenia ogniowego. Metody badań. Znamionowy płomień probierczy mieszankowy 1 kW i wytyczne;
314. PN-EN 60695-2-10: 2002, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 2-10: Metody badań oparte na żarzącym się/gorącym drucie. Aparatura stosowana do metody żarzącym się drutem i normalny sposób wykonywania prób
315. PN-EN 60695-2-11: 2002, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 2-11: Metody badań oparte na żarzącym się/gorącym drucie. Metody badań palności żarzącym się drutem dla wyrobów gotowych
316. PN-EN 60695-2-12: 2002, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 2-12: Metody badań oparte na żarzącym się/gorącym drucie. Metody badań palności żarzącym się drutem dla materiałów
317. PN-EN 60695-2-13: 2002, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 2-13: Metody badań oparte na żarzącym się/gorącym drucie. Metoda badań zapalności żarzącym się drutem dla materiałów
318. PN-EN 60695-4: 2001, Badanie zagrożenia ogniowego. Terminologia dotycząca prób ogniowych
319. PN-EN 60695-5-1: 2003, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 5-1: Działania korozyjne wyziewów ogniowych. Wytyczne ogólne
320. PN-EN 60695-6-1: 2003, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 6-1: Nieprzezroczystość dymu. Wytyczne ogólne, ((PN-EN 60695-7-1: 2002, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 7-1: Wytyczne do zminimalizowania zagrożenia toksycznego przy paleniu się wyrobów elektrotechnicznych. Postanowienia ogólne
321. PN-EN 60695-8-1: 2003, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 8-1: Wydzielanie ciepła. Wytyczne ogólne
322. PN-EN 60695-9-1: 2003, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 9-1: Powierzchniowe rozprzestrzenianie się płomienia. Wytyczne ogólne
323. PN-EN 60695-10-3: 2003, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 10-3: Nadmierne ciepło. Próba odprężenia odkształceń powstałych przy formowaniu tworzyw
324. PN-EN 60695-11-10: 2002, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 11-10: Płomienie probiercze. Metody badania płomieniem probierczym 50 W przy poziomym i pionowym ustawieniu próbki
325. PN-EN 60695-11-20: 2002, Badanie zagrożenia ogniowego. Część 11-20: Płomienie probiercze. Metody badania płomieniem probierczym 500 W
326. PN-IEC 695-2-2+A1: 1996, Badanie zagrożenia ogniowego. Metody badań. Próba płomieniem igłowym
327. PN-IEC 695-2-2+A1: 1996/Ap1: 1999, Badanie zagrożenia ogniowego. Metody badań. Próba płomieniem igłowym
328. PN-EN 60707: 2002, Palność materiałów niemetalicznych stałych narażonych na działanie źródeł ognia. Wykaz metod badań
329. PN-EN ISO 10093: 2001, Tworzywa sztuczne. Badania ogniowe. Znormalizowane źródła zapłonu;
330. PN-82/B-02857, Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie. Przeciwpożarowe zbiorniki wodne. Wymagania ogólne
331. PN-EN ISO 13702: 2002, Przemysł naftowy i gazowniczy. Ochrona przeciwpożarowa i przeciwwybuchowa na platformach morskich. Wymagania i wytyczne
332. PN-ISO 8421-1/Ak: 1997, Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Terminy ogólne i dotyczące zjawiska pożaru dla potrzeb krajowych
333. PN-ISO 8421-1: 1997, Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Terminy ogólne i dotyczące zjawiska pożaru
334. PN-ISO 8421-2: 1997, Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Budowlane środki ochrony przeciwpożarowej
335. PN-ISO 8421-5: 1997, Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Ochrona przed zadymieniem
336. PN-ISO 8421-6: 1997, Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Ewakuacja i środki ewakuacji
337. (PN-ISO 8421-8: 1998 Ochrona przeciwpożarowa. Terminologia. Zwalczanie pożaru, ratownictwo i obchodzenie się z materiałami niebezpiecznymi
338. PN-92/M-34111, Silniki spalinowe tłokowe. Ochrona przeciwpożarowa
339. PN-EN 13478: 2002,  Maszyny. Bezpieczeństwo. Zapobieganie pożarom i ochrona przeciwpożarowa
340. PN-EN 1146: 1999+A3: 2002, Ucieczkowy sprzęt ochrony układu oddechowego. Aparaty powietrzne butlowe z kapturem (ucieczkowe aparaty powietrzne butlowe z kapturem). Wymagania, badanie, znakowanie
341. PN-EN 403: 1996, Ucieczkowy sprzęt ochrony układu oddechowego. Sprzęt oczyszczający wyposażony w kaptur, przeznaczony do użycia podczas pożaru. Wymagania, badanie, znakowanie
342. PN-EN 404: 1999, Ucieczkowy sprzęt ochrony układu oddechowego. Sprzęt oczyszczający ucieczkowy. Wymagania, badanie, znakowanie
343. PN-EN 405: 2002, Sprzęt ochrony układu oddechowego. Półmaski pochłaniające lub filtropochłaniające z zaworami. Wymagania, badanie, znakowanie
344. PN-ISO 6790/Ak: 1997, Sprzęt i urządzenia do zabezpieczeń przeciwpożarowych i zwalczania pożarów. Symbole graficzne na planach ochrony przeciwpożarowej. Wyszczególnienie, arkusz krajowy
345. PN-ISO 6790: 1996, Sprzęt i urządzenia do zabezpieczeń przeciwpożarowych i zwalczania pożarów. Symbole graficzne na planach ochrony przeciwpożarowej. Wyszczególnienie
346. PN-B-02852:2001, Ochrona przeciwpożarowa budynków. Obliczanie gęstości obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru
347. PN-ISO 9836:2022, Właściwości użytkowe w budownictwie — Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych
348. Sleich J.-B. , Cajot L.-G.,  Pierre M. , et al., European Commission,  Technical Steel Research, Steel structures, Valorisation project — Natural fire safety concept, Final report, Contract No 7215-PP/042 1 July 1999 to 30 June 2000, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2002
349. Drobiec Ł.,  Jasiński R., Piekarczyk A., Algorytmy projektowania z uwagi na warunki pożarowe, rozdz. 7 w książce Konstrukcje murowe według Eurokodu 6 i norm związanych Tom 2, PWN 2014
350. Łukomski M., ITB, Przekrycia dachów – wymagania w zakresie odporności ogniowej, Przegląd budowlany 9/2008
351. Rozporządzenie Ministra Transportu , Budownictwa i Gospodarki Morskiej  z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych [Dz.U. 2012, poz. 463]
352. PN-EN 1997-2:2009m Eurokod 7 – Projektowanie geotechniczne – Część 2: Rozpoznanie i badanie podłoża gruntowego
353. Hasemi Y. , Tokunaga Tazo, Flame Geometry Effects on the Buoyant Plumes from Turbulent Diffusion Flames”. Fire Science and Technology, Vol.4, N°1, 1984
354. Ptchelintsev A., Hasemi Y., Nikolaenko M.,“Numerical Analysis of Structures exposed to localized Fire”, ASIAFLAM’s 95, Hong Kong, 1995
355. Wakamatsu T., Hasemi Y., Yokobayashi Y., Ptchelintsev A., Experimental Study on the HeatingMechanism of a Steel Beam under Ceiling exposed to a localized  Fire
356. Hasemi Y., Yokobayashi Y. , Wakamatsu T., Ptchelintsev A.: “Fire Safety of Building Components Exposed to a Localized Fire”- Scope and Experiments on Ceiling/Beam System Exposed to a Localized Fire, ASIAFLAM’s 95, Hong Kong, 1995
357. Gwóźdź M., Suchodoła M., Bezpieczeństwo pożarowe budowlanych konstrukcji metalowych, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2016
358. Turkowski J., Sulik P., Projektowanie konstrukcji stalowych z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 3, Wydawnictwo ITB, Warszawa 2019
359. Skowroński W. (2001). Teoria bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji metalowych. Wydawnictwo Naukowe PWN
360. Maślak, M. (2010). Odporność ogniowa. Nośność konstrukcji w warunkach pożaru. In Budownictwo ogólne. Stalowe konstrukcje budynków. Projektowanie według eurokodów z przykładami obliczeń (Vol. 5, cz.10). Arkady
361. Maślak, M. (2009). Trwałość pożarowa stalowych konstrukcji prętowych. Wydawnictwa Politechniki Krakowskiej,[ https://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i3/i9/i8/i4/r3984/MaslakM_TrwaloscPozarowa.pdf ]
362. Biegus A. (2013), Projektowanie konstrukcji stalowych z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodów. Izolacje, 2
363. PN-EN 1995-1-1..2010, Eurokod 5-Projektowanie konstrukcji drewnianych, część 1-1,  Postanowienia ogólne, Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków
364. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ( t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1130, 1907,1940
365. McGrattan, K., Hostikka, S., Floyd, J., McDermott, R. (2010), Fire Dynamics Simula-tor (Version 5) Technical Reference Guide. National Institute of Standards and Tech-nology US, [ http://www.pyrosim.pl/wp-content/uploads/2014/07/Dokumenty-walidacji-FDS-%E2%80%93-Pyrosim-ENG.pdf ]
366. Thunderhead Engineering, (2011). PyroSim . Instrukcja obsługi, [ http://www.pyrosim.pl/wp-content/uploads/2014/07/Instrukcja-obs%C5%82ugi-PyroSim-PL.pdf ]
367. Kontrola jakości numerycznego modelowania przepływu powietrza w pomieszczeniach wentylowanych, no. Zeszyt Naukowy 1718 (2006
368. Chodor, A., Taradajko, P. (2013), Experimental and Numerical Analysis of Diffuse Ceiling Ventilation [Master Thesis]. Aalborg University, Denmark, [ http://projekter.aau.dk/projekter/files/74893581/Main_Report.pdf ]
369. Chodor, A. (2013). Wykorzystanie numerycznej mechaniki płynów w projektach BIM -studium przypadku, Praca magisterska. Politechnika Warszawska
370. Wróbel P., Dec L., Drzymała T., Sulik P., Okólski J., Analizy CFD w procesie projektowania systemów ochrony pożarowej, Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej, 2013/3/47
371. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, [tj. Dz.U. 2023 poz. 822]
372. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów [ Dz.U. 2015 poz. 1505]
373. Vassart O., Zhao B.,  Cajot L., G., Robert F.,  Meyer U., Frangi A.,  (Ed. M.Poljanšek M. at al,  Eurocodes: Background & Applications Structural Fire Design,  JRC Scientific and Policy Report, European Commission Joint Research Centre Institute for the Protection and Security of the Citizen,  Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2014
374. Biasioli F.,  Mancini G.,, Just M., Curbach M.,Walraven J., Eurocode 2:Background  & Application Design of Concrete Buildings, JRC Scientific and Policy Report, European Commission Joint Research Centre Institute for the Protection and Security of the Citizen, Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2014

________________________________